SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 106
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ अनु०१] शाङ्करमाप्यार्थ विशेषणप्रधानान्येव का पुनर्ल- प्रधान हैं, केवल विशेषणप्रधान ही | नहीं हैं । किन्तु लक्षण-लक्ष्य तथा क्षणलक्ष्ययोर्विशेषणविशेष्ययोर्वा विशेषण-विशेष्यमें विशेषता (अन्तर) । विशेष इति ? उच्यते ; समान क्या है ? सो बतलाते हैं-विशेषण | तो अपने विशेष्यका उसके सजातीय जातीयेभ्य एव निवर्तकानि पदार्थोंसे ही व्यावर्तन करनेवाले विशेषणानि विशेष्यस्य । लक्षणं होते हैं, किन्तु लक्षण उसे सभीसे व्यावृत्त कर देता है। जिस प्रकार तु सर्वत एव यथावकाशप्रदात्रा- अवकाश देनेवाला 'आकाश' होता है-इस वाक्यमें है। यह हम पहले काशमिति । लक्षणार्थं च वाक्य ही कह चुके हैं कि यह वाक्य मित्यवोचाम। [आत्माका] लक्षण करनेके लिये है। सत्यादिशब्दा न परस्परं सत्यादि शब्द परार्थ (दूसरेके लिये) होनेके कारण परस्पर सत्यमित्यस्य संवध्यन्ते परार्थ सम्बन्धित नहीं हैं । वे तो विशेष्यव्याख्यानम् त्वात् । विशेष्यार्था के ही लिये हैं । अतः उनमेंसे हि ते । अत एकैको विशेषण | प्रत्येक विशेपणशब्द परस्पर एकशब्दः परस्परं निरपेक्षो ब्रह्म- दुसरेकी अपेक्षा न रखकर ही 'सत्यं शब्देन संवध्यते सत्यं ब्रह्म ब्रह्म, ज्ञानं ब्रह्म, अनन्तं ब्रह्म' इस ज्ञानं ब्रह्मानन्तं ब्रोति । प्रकार 'ब्रह्म' शब्दसे सम्बन्धित है। सत्यमिति यद्रूपेण यनिश्चितं सत्यम्-जो पदार्थ जिस रूपसे निश्चय किया गया है उससे. व्यभितद्रूपं न व्यभिचरति तत्सत्यम् । चरित न होनेके कारण वह सत्य कहलाता है। जो पदार्थ जिस रूपसे यद्रूपेण निश्चितं यत्तद्रूपं व्यभि- | निश्चित किया गया है उस रूपसे * इस वाक्यमें 'अवकाश देनेवाला' यह पद उसके सजातीय अन्य महाभूतोंसे तथा विजातीय आत्मा आदिसे भी व्यावृत्त कर देता है।
SR No.034106
Book TitleTaittiriyo Pnishad
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGeeta Press
PublisherGeeta Press
Publication Year1937
Total Pages255
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size7 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy