________________ વિલારિતા : [ 51 ] બેટે માર્ગે દેરી જઈએ તે આપણે આપણી જવાબદારી નથી સમજતા એમજ કહેવું પડે. એક વહાણમાં મુસાફરે બેઠા હોય, હાણ ધીમે ધીમે મધ્ય દરીયામાંથી પસાર થતું હોય તે વખતે એક મુસાફર વહાણના તળીયે ન્હાનું કાણું પાડવા માંડે તે આપણે તેને શું કહીએ? એ મુસાફર ઉદ્ધતાઈથી જવાબ આપે કે " હું વહાણના તળીયે કાણું પાડું કે ગમે તે કરું; મને રોકવાને તમને શું અધિકાર છે?” તે આપણે તેની શી વલે કરીએ ? એ મૂર્ખ નથી સમજો કે વહાણના તળીયે કાણું પાડવાથી તે પિતાના એકલાના જાન જોખમમાં નથી મૂકતે, પણ વહાણના બધા મુસાફરોના હોત ઉભા કરે છે. આપણે સમાજ એ આપણું વહાણું છે. એકનાં પુણ્ય કે એકનાં પાપ આસપાસનાને થોડીઘણી અસર કર્યા વિના નથી રહેતાં. આપણે પાડેશી નિરંતર ગંદકી રાખતું હોય તે એ ગંદકીને લીધે જે રેગચાળે પેદા થાય તે આખા ગામ કે આખા મહોલ્લાને વેઠ પડે. આપણે બધા સામાજિક પ્રાણીઓ છીએ. આપણાં વર્તન કે વહેવારની સાથે આપણને એકલાને જ નહીં પણ સૌને વધતા-ઓછા પ્રમાણમાં સંબંધ હોય છે. એક બહેન વિલાયતી ફેશનમાં ફસાય, એક પ્લેન વસ્ત્ર અને આભૂષણને અનુચિત ઠઠાર કરે તે બીજી હેને તેની હરિફાઈ કરે એ સ્વાભાવિક છે. પછી ધીમે ધીમે એ વિલાસ એક રોગચાળા જેવું બને છે. ગરીબ સગા-સંબંધીઓ અને પાડેશીઓના પરિવારમાં કલેશ-કંકાશ–અશાંતિની આગ સળગી ઉઠે છે. આપણી વિલાસિતા એને માટે જવાબદાર ઠરે છે.
