________________ 214 મહષિ મેતારજ “ચિત્તભ્રમ તો નથી થયું ને! માણસ નબળું થાય ત્યારે આવા જ ચાળા સૂઝે છે. ગાંડી, લકે સાંભળશે તો હાંસી કરશે.” “કરવા દે, પણ તને સ્પષ્ટ કહું છું કે મેતાર્ય તારું સંતાન છે. આપણું સ્નેહજીવનની એ પહેલી ને છેલ્લી યાદ છે.” “મેતાર્ય આપણું સંતાન ! અસંભવ જેવી બીના !" “આમ આવ, માતંગ ! તને આખો ય ઇતિહાસ સંભળાવું, પછી તારે જે શિક્ષા કરવી હોય તે કરજે !" ઊંચી પરશાળની આડમાં બે જણાં અડોઅડ બેસી ગયાં. વિરૂપાએ ધીરેધીરે બધી વાત કહેવી શરૂ કરી. વાત વધતી ચાલીઃ માતંગને આશ્ચર્યને આઘાત લાગી રહ્યા હતા, છતાં એ સ્વસ્થ બેઠે હતો. બધી ઘટના વર્ણવીને આખરે પરિસમાપ્તિ કરતાં વિરૂપાએ કહ્યું : માતંગ, આ સંસાર પરસ્પરના સમર્પણ, ત્યાગભાવ ને ઔદાર્યથી નભે છે. આપણે સંસારમાં બીજી શી ભલાઈ કરી શકવાના હતા ?' માતંગ સ્તબ્ધ હતા, આકાશથી વજપાત થાય ને માનવી ઊભે. ને ઊભે થીજી જાય તેમ. માતંગ, તું તને ગમે તે શિક્ષા કરી શકે છે. તારાથી આજ સુધી ગુપ્ત રાખવા મથતી ઘટનાને હજાર મણને બોજ મેં તે. હળવો કર્યો.” શિક્ષા!” માતંગ હજી સ્વસ્થનતિ “વિરૂપાને-વીરૂને શિક્ષા ?" માતંગ મોટા ડોળા ચારે તરફ ઘુમાવવા લાગ્યો. વિરૂપાના અંતરમાં ભયની આછી કંપારી વહી ગઈ.
