________________ 362 દ્વાર 109 મું - દીક્ષા માટે અયોગ્ય નપુંસકો (9) સૌગંધિક - જે પોતાના લિંગને સુગંધી માનીને સુંઘે તે. (10) આસક્ત - જે વીર્યપાત થયા પછી પણ સ્ત્રીને અલિંગન કરીને તેના બગલ, યોની વગેરે અંગોને વળગીને રહે છે. પંડક વગેરેનું જ્ઞાન તેમના કે તેમના મિત્રોના કહેવાથી થાય છે. 0 દીક્ષા માટે અયોગ્ય પુરુષોમાં જે નપુંસક કહ્યા તે પુરુષ- આકૃતિવાળા છે. દીક્ષા માટે અયોગ્ય સ્ત્રીઓમાં જે નપુંસક કહ્યા તે સ્ત્રીઆકૃતિવાળા છે. દીક્ષા માટે અયોગ્ય નપુંસકો તે સિવાયના નપુંસકઆકૃતિવાળા સમજવા. નપુંસકો 16 પ્રકારના છે. તેમાંથી 10 પ્રકારના નપુંસકો દીક્ષા માટે અયોગ્ય છે. તે ઉપર કહ્યા છે. 6 પ્રકારના નપુંસકો દીક્ષા માટે યોગ્ય છે. તે આ પ્રમાણે - (1) વદ્ધિતક - ભવિષ્યમાં રાજાના અંતઃપુરના રક્ષકની પદવી મળે એ માટે બાળપણમાં જ જેના વૃષણો છેદી નાંખ્યા હોય છે. ત્યાર પછી તેને નપુંસકવેદનો ઉદય થાય. (2) ચિપ્રિત - જન્મતાની સાથે જ અંગુઠા અને આંગળીથી જેના વૃષણો ચગદી નાંખ્યા હોય છે. ત્યાર પછી તેને નપુંસકવેદનો ઉદય થાય. (3,4) મન્નૌષધિઉપહત - મન્ટના સામર્થ્યથી કે ઔષધિના પ્રભાવથી જેમનો પુરુષવેદ કે સ્ત્રીવેદ નષ્ટ થયો હોય અને નપુંસકવેદનો ઉદય થયો હોય તે. (5) ઋષિશપ્ત - “મારા તપના પ્રભાવથી આ નપુંસક થઈ જાઓ.’ એવા ઋષિના શાપથી નપુંસક થયેલા હોય તે. (6) દેવશપ્ત - દેવના શાપથી નપુંસક થયેલા હોય તે.
