________________ દ્વારા આત્મા પોતાના આત્મદ્રવ્યને ઓળખે, ગુણને ગુણોના પર્યાયને ઓળખે અને તેમાં સ્વરુચિવાળી રમણતા પામે તે જ્ઞાન અલ્પ પણ સારું છે. જે જ્ઞાનથી આત્માનો નિશ્ચય ગુણોનો નિશ્ચય થાય એ આત્મા પોતાના આત્મા સિવાય ક્યાંય રમતો નથી. આત્મ રમણતાની અંદર પરિગ્રહ બાધક છે. પરિગ્રહનું પ્રત્યાખ્યાન કરવું. પ્રત્યાખ્યાન દેશથી અને સર્વથી એમ બે રીતે થાય છે. અલ્પ પણ કરે અને સર્વ પણ છોડે. જો માત્ર દ્રવ્યથી પરિગ્રહ છોડે તો પરિગ્રહની વૃદ્ધિ થાય, અને ભાવથી પરિગ્રહ છોડે તો નિગ્રંથતાની વૃદ્ધિ થાય. * ધર્મનો મહિમા કેમ વધે? ધર્મનો મહિમા બે રીતે વધે. (1) આત્માની અંદર ધર્મ વધે. (2) ધર્મ કરવાથી બાહ્ય ઋદ્ધિ વધે તો પરિગ્રહ થાય છે. પરિગ્રહનો ત્યાગ કરવાનો છે. દેશથી વિરામ પામેલા અને સર્વથી વિરામ પામેલાઓએ પચ્ચખાણપૂર્વક ત્યાગ કરવાનો છે. તો જ તે નિવૃત્ત થાય.જેમ વિષ્ટાને છોડો પછી તેનો વિચાર ન આવે, એમ હેય વસ્તુને આત્માની બાધક જાણી છોડી દો, તો બાધકન થાય. અર્થાત્ છોડેલું પાછું મળે. જે છોડો તેમાં ચિત્ત ન ચોંટે. પરિગ્રહ એ દસમો ગ્રહ છે. ધન અગ્યારમો પ્રાપ્ય છે. સ્વજન પણ પરિગ્રહ છે. એનો પરિગ્રહ આત્માએ છોડવાનો છે. સામાયિકમાં ભાવથી તે છોડો તો જ સમતાના સ્પર્શની ખબર પડે. સ્વજન-પરિજનનો સંયોગદુઃખનું કારણ છે. બાર ભાવનામાં એકત્વભાવનાને પકડવાની છે. હું કોણ? સદા માટે એકલો. જો આત્મા એમ માને તો કોઈનો વિચાર ન આવે. ચાર ભાવના સંસાર છોડવા માટે, બાકી અંદર જવા માટે. આત્માએ એકાકી વિહાર કરવાનો છે. સમગ્ર જન-સ્વજન-પરિજનથી જુદા થઈએ તો જ સાચો વૈરાગ્ય પ્રગટે. જ્યારે બધા આગમોને ભણી લે પછી જ્ઞાનગર્ભિત તાવિક વૈરાગ્ય આવે. વર્તમાનમાં સાથે રહી એકલા થઈ જવાનું છે. જો આત્મરમણતા માણવી જ્ઞાનસાર-૨ // 6
