________________ છે એ સમજાવવાનું જ મોટે ભાગે ગાયબ છે. અહીં ગાથામાં ચર્યા–વર્યા લખ્યું તો આ નિશ્ચય થાય ત્યારે જ એની બધી ચર્યાશ્રેષ્ઠ થશે. ચર્યાઅર્થાત્ તન્મયતા - પરિણતિ. આત્મા પોતાના ગુણમય સ્વભાવમાં થઈ જવું તો તે વર્તનમાં આવ્યો કહેવાય. પર દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયમાં વર્તતા મુનિ શ્રેષ્ઠ નથી. આખો ઉપદેશ મુનિ માટે જ છે. કારણ મુનિ જ પોતાના ગુણમાં રમણ કરી શકશે. આત્મરમણતા કરવા માટે બાહ્ય સંબંધો છોડવા પડે. બહારથી આત્મા નિવૃત્ત ન થાય ત્યાં સુધી અંદરમાં કઈ રીતે જઈ શકે? * સ્વદ્રવ્ય એટલે શું? દ્રવ્ય ગુણોનો આધાર હોય. દ્રવ્ય વિના ગુણો રહી શકતા નથી. અનાદિકાળથી આત્મા અવિરત ભટકી રહ્યો છે. સમ્યક દર્શનથી શુદ્ધ થયેલા જ્ઞાન દ્વારા તે અટકવાના ભાવવાળો બને પછી આગળ જતાં સ્વભાવરૂપ બને. | સર્વજ્ઞના વચન પ્રમાણે જ્ઞાન થાય તો ઉપયોગ શુદ્ધિ થાય. જીવ છે કે અજીવ? તે રીતે આગળ વિચારણા થાય. માત્ર જીવ તરીકે આપણે નથી જોઈ શકતા. કેવલી જાણી શકે. આત્મામાં પડેલી શક્તિ પણ આવરણવાળી છે. તેથી જાણી નથી શકાતું. વસ્તુને જીવ તરીકે માનીએ છીએ માટે મિથ્યાત્વ છે. કારણ જીવાજીવ છે. તે રીતે નથી માનતા માટે મોહ ફાવી જાય છે. આપણે દ્રવ્યને ગુણથી જ્ઞાન કરતાં નથી. માત્ર પર્યાયથી જ્ઞાન કરીએ છીએ. પણ દ્રવ્યને ગુણથી વિચારણા કરવાથી મોહ અટકી જાય. પર્યાયકૃત અવસ્થાને જાણીને રહીએ તો સંસારમાં રહી શકાય ને દ્રવ્ય-ગુણ–પર્યાયથી દ્રવ્યને જોતાં જાવ તો સંસારનો ઉચ્છેદ થતો જાય. તત્ત્વની દષ્ટિ એવી કેળવી લો કે મોહ અંદર જતાં અટકી જાય. પછી વિશિષ્ટ તપ કરવાની જરૂર નથી. આત્મા દ્રવ્ય છે, અને કેવળજ્ઞાન એનો ગુણ છે તે કદી આત્માથી દૂર થતો નથી તો તેની રુચિ થશે. કેવળજ્ઞાન અરૂપી છે. આવરણ બધા રૂપી છે. આવરણને હટાવવા જ પડે તો જ કેવળજ્ઞાન થાય. અનુભવ સ્વને સ્વનો જ થાય, બીજાનો ન થાય. જ્ઞાનસાર-૨ || 3
