Page Text
________________ જરૂરી છે. બે ઘડી સાવધ યોગ છોડ્યો. મોહને છોડ્યો ત્યારે અભ્યાસ કરતાં-કરતાં જીવ સહજ અસંગ અનુષ્ઠાનને પામે વગર સામાયિકે પણ તે સહજ સ્વભાવમાં હોય છે. ભરત મહારાજાએ પૂર્વે અભ્યાસ કર્યો હતો તેથી તેઓ સીધા યોગારૂઢ બની ગયા. તેમને વ્યવહારની જરૂર નહિ પણ અંદરની ક્રિયાથી જ તે સમતાને પામી જાય.નિશ્ચયથી આત્મવીર્યનું ગુણોમાં પરિણમન થયું તે અંદરની ક્રિયા છે. કેવલી અને સિદ્ધોને આ પ્રક્રિયા સતત ચાલે છે. આત્મપ્રવર્તનરૂપ આત્મવીર્ય સતત સ્વગુણોમાં પ્રવર્તમાન હોય છે કેમ કે એકમાત્ર આત્મદ્રવ્ય સક્રિય છે. બાકીના બધા દ્રવ્યો નિષ્ક્રિય છે. દરેક દ્રવ્ય પોતપોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે વર્તે છે. જ્યારે કર્મને વશ જીવ દ્રવ્ય પોતાના સ્વભાવને ભૂલીને પુદગલના સ્વભાવ પ્રમાણે વર્તે છે. પુલની સહાય દ્વારા સક્રિય બને છે. જીવમાં આત્મવીર્ય જ સક્રિય છે. અને તે સ્વગુણો અને સ્વાત્મ પ્રદેશોમાં સક્રિય થવાને બદલે અનાદિથી કર્મવશ તે પુદ્ગલમાંઅને આત્મામાં બંનેની સાથે જોડાયેલું છે. તેથી આત્માવિભાવદશામાં જોવા મળે છે. બૌદ્ધો આત્માને ક્ષણિક–નિર્ગુણી માને છે. જિનદર્શન આત્માને સક્રિય માને છે. માટે જ સંપૂર્ણ આત્મવીર્યપ્રવર્તમાન આત્મામાં થવાથી સિદ્ધો સંપૂર્ણપણે સક્રિય છે. આથી સિદ્ધાવસ્થામાં રહેલા આત્માઓ સ્વગુણોમાં અને સ્વરૂપમાં રમનારા છે. બૌદ્ધોના મતે આત્માનું નિર્વાણ એટલે બુઝાઈ જવું. સાંખ્યમતમાં આત્મા જ્ઞાનાદિ ગુણોથી રહિત માન્યો છે. મારામાં ગુણનો અંશ ખુલ્લો છે. તેના દ્વારા પૂર્ણતાને પ્રાપ્ત કરવા માટે પૂર્ણતાના સ્વામી એવા પરમાત્માને ખમાસમણ દેવાના છે જેથી પોતાને પણ પૂર્ણતાની પ્રાપ્તિ થાય. કાયાની મમતા છૂટી જાય, દેહનું ભાન ભૂલાઈ જાય અને આત્મા, આત્માના ગુણોના ઉપયોગમાં પહોંચી જાય. ત્યારે આત્મા ગુણમય બને છે એ જ ધ્યાન છે. તે વખતે આંશિક ગુણની અનુભૂતિ થાય છે. દા.ત. ખમાસમણા આપે છે, તો પ્રથમ મનવચન-કાયા ત્રણેનો યોગ છે પછી ઉપયોગ યોગમાંથી ખસીને આત્મામાં જઈને ગુણને પકડે. કાયા જ્ઞાનસાર-૨ // 148
| SR No. | 032777 |
| Book Title | Gyansara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vijayravishekharsuri |
| Publisher | Sacchidanand Gyanvardhak Trust |
| Publication Year | 2016 |
| Total Pages | 250 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |