________________ ગાથા - 2 : અનિચ્છન્ કર્મવૈષમ્ય, બ્રહ્માંશેન સમું જગત આત્માડમેન યઃ પડ્યેદસૌ મોક્ષ ગમી શમી રાા ગાથાર્થ જે આત્મા કર્મના ઉદયથી થયેલી વિષમતાને પ્રધાનપણે ઈચ્છતાં નથી, અને આખા જગતને ચેતના લક્ષણ વડે સમાન ગણે છે. તેથી સર્વ સંસારી જીવો પોતાને આત્માથી તુલ્ય છે. આવું જે દેખે છે તે આ શમભાવવાળા યોગી પુરુષ મોક્ષગામી થાય છે. જે આત્મા જગતના જીવાત્માઓની વિષમતાને વિચિત્રતાઓને લક્ષમાં લેતો નથી અને બ્રહ્મઅંશથી સમગ્ર જગતને એક સરખા જુએ છે, આત્માના આનંદપણાને વેદે છે તેવા આત્માઓ મોક્ષ પામે છે. અર્થાત્ સમતા પરિણામવાળો મોક્ષ પામે છે. સમતા વિનાનો આત્મા ક્યારેય મોક્ષ પામી શકતો નથી. વિષમતામાં પ્રથમ ગતિની પછી જાતિની વિષમતા આવે છે. આત્મામાં વિષય ગતિ કે વિષય જાતિ નથી પણ સિદ્ધ સ્વરૂપી છે. આપણે જાતિને પકડીને જાતની ઓળખ ગુમાવીએ છીએ આથી સમતાને ગુમાવીએ છીએ. આત્મા જાઈ–જરા-મરણ સોગ પણાસણસ્સજન્મ-મરણ-શોક આદિનો પ્રણાશ= નાશ કરનારો છે ને અક્ષય સ્થિતિમાં રહેવાવાળો છે. એટલે જીવ જ્યાં વિષમતાને પકડે છે ત્યાં ત્યાં સમતા હણાય છે. આપણે વિષમતાને પકડી જગત જોડે વ્યવહાર કરવા જઈએ તો આપણને વિષમતા જ મળે - સમતા ન મળે. જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી, ક્ષયોપશમથી કે ક્ષયથી દરેક જીવોમાં અનેક પ્રકારની તરતમતા જોવા મળે છે. 14 પૂર્વીઓ પણ ક્ષયોપશમથી ભિન્ન હોય છે. કેવળી સિવાય કોઈના જ્ઞાનમાં એકતા હોતી નથી. આથી જીવ વિષમતાને ત્યાગે અને સત્તામાં રહેલી સામ્યતાને પકડે તો જ સમતાદેવીના પધરામણા થાય, અન્યથા નહીં. માટે પ્રથમ આ નિર્ણય દઢ થવો જોઈએ કે સત્તાએ તમામ જીવો સમાન છે. જ્ઞાનસાર-૨ // 125
