________________ મિથ્યાત્વ ઉદયમાં છે એટલે પરવસ્તુ મેળવવા જેવી લાગે છે. એટલે સંતોષનો પરિણામ નથી. સમકિતના ઉદયમાં તે મેળવતો હોય તો પણ તેને હેય માને છે. અનંતાનુબંધીનો પરિણામ અટકી ગયો છે તેથી અનુબંધ અલ્પ પડે. કેમ કે હેય માનીને આદરે છે પણ તેનો પશ્ચાતાપ તો ચાલુ જ છે. મિથ્યાત્વીને પશ્ચાતાપનો ભાવ ન હોય. અનુભવરૂપે સમતાની શરૂઆત પાંચમા ગુણ સ્થાનકે આવે. માટે દેશવિરતિ સામાયિક પાંચમા ગુણસ્થાનકે છે. ગાથા - 1 : વિકલ્પવિષયોર્જી, સ્વભાષાલમ્બળઃ સદા જ્ઞાનસ્ય પરિપાકો યઃ, સ શમઃ પરિકીર્તિત H III ગાથાર્થ : જેમાં ઈષ્ટપણાની અને અનિષ્ટપણાની કલ્પના નથી,નિરંતર આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનું આલંબન છે, એવો જ્ઞાનનો પરિપાક તે શમ છે. વિકલ્પરૂપીવિષયોથી નિવર્તવું અને સ્વભાવના આલંબનને સ્વીકારે ત્યારે જે જ્ઞાનનું ફળ પ્રાપ્ત થાય છે તેને સમતા કહી છે. મિથ્યાત્વ મોહ હોય ત્યારે તેનું જ્ઞાન યથાર્થ ન થાય, અનેક વિકલ્પો ચાલ્યા જ કરે. માટે ચિત્તની સ્થિરતા - સમકિતના પરિણામ આવ્યા વિના ન આવે.વિકલ્પ એ ચિત્તની અસ્થિરતાનો પરિણામ છે. રત્નથી મઢેલો હાર જોઈ ચિત્ત ડામાડોળ થાય, સ્થિર ન રહે. હારના રંગ, આકાર, ડિઝાઈનને પકડ્યા એટલે ભ્રમ= મોહ ભળ્યો. મિથ્યાત્વના કારણે આત્મરતિ કરતાંહાર વધારે કિંમતિ લાગે છે. આદરનો પરિણામ આત્મરત્નના બદલે હાર પર ગયો. સમ્યકદર્શન, સમ્યકજ્ઞાન સમતા વિ. બધા આત્મરત્નો વસ્તુ માત્ર શેયરૂપે જોવાય તો ત્યાં વિકલ્પ ન આવે. જરૂરિયાત હોય તો વ્યવહારનો ઉપચાર હોય, પણ રસ ન હોય. પરના સ્વભાવથી વિપર્યાસ પરના સ્વભાવને પકડવો એ વિપર્યાસ કહેવાય. શેયના જ્ઞાતા જ્ઞાનસાર-૨ // 103
