________________ કવિની દીર્ધ અને લઘુ રચનાઓ ઢાળમાં વિભાજિત થયેલી છે પ્રત્યેક ઢાળમાં દેશીનો પ્રયોગ થયો છે. વિષયવસ્તુ નિર્દેશ કરવા માટે તેમજ વિસ્તાર કે પરિચય માટે દુહાનો પ્રયોગ થયો છે. ઢાળમાં ગાવું એટલે વિશિષ્ટ લયબધ્ધ રીતે ગાવાની એક પધ્ધતિ. વિવિધ ઢાળોમાં પ્રયોજાયેલી દેશીઓમાં રાગ અને છંદનું મિશ્રણ થયેલું છે. કવિએ છપ્પય, ગઝલનો પણ આશ્રય લીધો છે. દા.ત. કાવી તીર્થ સ્તવનમાં વસ્તુ નિર્દેશ કરતા દુહા નથી. કવિએ ઢાળથીજ સ્તવનનો પ્રારંભ કર્યો છે. ત્રણ ઢાળમાં કાવતીર્થનો પરિચય કરાવ્યો છે. ગોભદ્ર શેઠ અને શાલિભદ્રની સઝાયમાં પણ આરંભના દુહા નથી. ચાર ઢાળમાં રચના થયેલી છે. પટ્ટાવલીની રચનામાં દુહાનો ક્રમ સચવાયેલો જોવા મળે છે. દુહાથી પ્રારંભ કરીને ઢાળમાં વસ્તુ વર્ણન-વિસ્તાર થયો છે. ઉદા. જોઈએ તો - “અહીં પ્રસ્તાવ વરણવું, હરિભદ્રસૂરિ પ્રબંધ; યાકિની સૂનુ નામ જસ, વરનું લેશ સંબંધ પા” (9) આર્યસુહસ્તિસૂરિનું વર્ણન કરતી નમૂનારૂપ પંક્તિઓ જોઈએ તો - “ભવિ તુમે વંદો રે પટધારી ગચ્છરાયા; આઠમા પટધર રે ભવિજનને સુખદાયા. ભવિ. આર્ય સુહસ્તિસૂરિ વિચરતા, આતમકાજ સુધાર્યા. બહુમુનિ પરિવારે પરવરિયા, નયરિ ઉજેણી પધાર્યા. ભવિ. ના આબુ નગરની ઉત્પત્તિ ગઝલ સ્વરૂપમાં દર્શાવી છે. કે મુનિ ધરત ઓરધબાંહે બેઠે તરવરાંકી છાંહે, રસકી કૂપિકાકેથોન બેઠે આસનાં પર ધ્યાન પસા 315
