________________ કવિએ દ્રષ્ટાંતો દ્વારા ધર્મના સિધ્ધાંતોનું નિરૂપણ કરીને શ્રાવકના આચારની મર્યાદાના પાલન માટે અનુરોધ કર્યો છે. કવિએ કથાને સંક્ષેપમાં લખી છે. તેનું કારણ એ પણ હોવાનો સંભવ છે કે આવા દ્રષ્ટાંતો અવારનવાર વ્યાખ્યાનમાં સાંભળવામાં આવે છે. એટલે કથાના વિસ્તાર કરતાં તેમાં રહેલું સારભૂત તત્વ મહત્વનું બને છે. નાનાં નાનાં વાક્યો ક્રિયાપદનું પ્રમાણ અલ્પ અને મુખ્ય પ્રસંગના ઉલ્લેખથી ગદ્યરચના કરી છે. એમની ગદ્ય શૈલીની આ વિશેષતા છે. “વસંતપુર નગર જિતશત્રુ રાજા રાજ્ય કરેં એકદા પ્રસ્તાવૈ રાજાને શાસ્ત્ર સાંભળવાની ઇચ્છા ઉપની” “ધર્મઘોષ નામા આચાર્ય તેહનો શિષ્ય ધર્મરૂચિ નામા અણગાર નગરનૈ વિષે વિહરવા ગયો. ઊંચ નીચ ગોચરી કરતો” “રોહાણી બ્રાહ્મણી ઘરે ગયો.” કવિની ગદ્યરચનાના નમૂનારૂપે ચોમાસી વ્યાખ્યાનની હસ્તપ્રતનું લખાણ અત્રે નોંધવામાં આવ્યું છે. ચોમાસી વ્યાખ્યાનની પ્રતનું લખાણ જોતાં એમ લાગે છે કે વ્યાખ્યાન આપવા માટે પૂર્વ તૈયારી રૂપે નોંધ કરવામાં આવી હોય તે રીતે માત્ર કથાના મુદ્દા જ છે. એટલે પૂર્ણ રીતે સમજી શકાય તેમ નથી. સમાસ સામાયિક - ચિલાતીપુત્રની કથા કવિ દીપવિજયે ચોમાસી વ્યાખ્યાનના પ્રારંભમાં વિરતિધર્મના પાયારૂપ સામાયિકના સ્વરૂપનું નિરૂપણ કરતાં દ્રષ્ટાંતો લખ્યાં છે. તેમાં સમાસ સામાયિક વિશે ચિલતીપુત્રનું 299
