________________ ધર્મના વિષયને સ્પર્શે છે. આ ગઝલ સાંપ્રદાયિક પ્રભાવથી મુક્ત છે. તેમાં રાજકીય પ્રભાવ જોવા મળે છે. જૈન સાધુઓ આધ્યાત્મિક માર્ગમાં પ્રવૃત્ત હોવા છતાં દેશકાળના વાતાવરણને અનુરૂપ કંઈક અંશે સમન્વય સાધવાના હેતુથી આવી રચનાઓ કરતા હશે એમ માનવામાં આવે છે. વટપ્રદ (વડોદરા)ની ગઝલ વડોદરાની ગઝલ દીપવિજય રચિત હિંદીમાં છે. તેની રચના સંવત ૧૮૫રમાં (શ્રી ફાર્બસ સભાનાં હસ્તલિખિત પુસ્તકોની યાદી ભાગ 2 માં જણાવ્યા પ્રમાણે ૧૮૫૪માં) થયેલી છે. “સ્થળ કાવ્ય કોટિની આ રચના તેમાં સંગ્રહેલી તત્કાલીન માહિતી માટે ઉપયોગી છે. એમાં કવિતા નથી, છતાં “ગક્લ રેખતા'નું સ્વરૂપ મધ્યકાલીન જૈન કવિઓએ એક વિશિષ્ટ ઉદેશથી અંગીકાર કર્યું હતું તે આ ઉપરથી જાણવા મળે છે. તે વખતે વડોદરામાં ગોવિંદરાવ ગાયકવાડ રાજય કરતા હતા. આ ગઝલની એક પોથી સં. ૧૮૫૯માં ઊતારેલી છે. બીજી એક ચિત્રાંતિ વિજ્ઞપ્તિપત્રમાં અંતર્ગત આ ગઝલની પ્રતિ મળેલી છે. કવિ દીપિવિજયે રચેલી વડોદરાની ગઝલવાળો ભાગ તેમના પૂજ્યશ્રી વિજયલક્ષ્મી સૂરિ તરફ વડોદરાના સંઘે મોકલાવેલ મૂળ વિજ્ઞપ્તિપત્રમાં તે ઊતારેલો છે. આ વિજ્ઞપ્તિલેખમાં તત્કાલીન વડોદરાનાં વિવિધ દશ્યો અને સ્થળો, મંદિરો, બજાર, હાટ, સામૈયામાં સ્ત્રીઓ, પુરુષો, કારીગરો, મસ્જિદમાં કુરાન પઢતા મૌલવી અને ચતુર્વિધ જૈન સંઘનો પણ આ ચિત્રમાલામાં સમાવેશ થાય છે. આ “વિજ્ઞપ્તિ પત્ર'માં નીચેના બે છંદ વધારાના છે. 161
