________________ 1 પિતાનું કાર્ય કરનારી એને ન્યાયમાં અર્થ ક્રિયાકારી કહેવાય છે. કહેવતમાં યથા વામા તથા ગુણ: એમ પણ કહેવાય છે. પરંતુ તે વખતે ક્રિયા કરાતી હોવી જોઈએ. એવભૂત ઉદાહરણ વડે પિતાનું સ્વરૂપ સ્પષ્ટ કરે છે. यदि कायेमकुवाणोऽपीष्यते तत्तया स चेत् / / तदा पटेऽपि न घटव्यपदेशः किमिण्यते // 18 // અનુવાદ–જ્યારે વસ્તુ પિતાનું કાર્ય ન કરતી હોય ત્યારે પણ તેને વસ્તુ ગણવામાં આવે તે પટને પણ ઘટ (શબ્દ) કાં ન કહેવાય ? 18. : 1 પ્રમાણુ કે દલીલ બે પ્રકારે હોય છે. એક અન્વયવાળી અને બીજી વ્યતિરેકવાળી. સામાની દલીલ પિતાની દલીલને અનુકૂળ કરી લેવી એ અન્વયથી બને છે, અને સામાની દલીલમાં દેષ દેખાડી દે એ વ્યતિરેકથી બને છે. પ્રસ્તુત પ્રસંગમાં વ્યતિરેક
