________________
હિંદુસ્તાનના પ્રા ચીન ઇતિહાસ
હિંદની બધી પ્રણાલી કથાઓ મિહિરગુલને લેાહીતરસ્યા સીતમગર તરીકે વર્ણવવામાં સંમત થાય છે. એ ‘હિંદના એટ્ટિલા' ઇતિહાસકારાએ વર્ણવેલી હુન સ્વભાવની લાક્ષણિક ‘કઠોર ક્રૂરતા’થી તે સાધારણ કરતાં વધારે પ્રમાણમાં રંગાયેલા હતા. લગભગ પાણા સૈકા સુધી દયાહીન રીતે તેમના દેશ પર સીતમને અગ્નિ વરસાવનાર જંગલી આક્રમણકારીઓનાં વિગતવાર વર્ણન આપવાનું હિંદી લેખકોએ પડતું મૂક્યું છે તેથી તે ઝનુની જંગલીઓએ કરેલા વિનાશને તથા કાયમના વસવાટ કરી રહેલી વસ્તીમાં તેમણે ઉપજાવેલા ત્રાસના ખ્યાલ આપવા માટે આપણે યુરાપીય લેખકેાને આશ્રય લેવા પડશે.
૫૪
મિહિરગુલને જુલમ
હુતાનાં વર્ણન
મૂળ અહેવાલોને ગિખતે બહુ સારા ઉપસંહાર કરેલે છે: પેાતાનાં ખેતર અને ગામડાં આગથી બળતાં અને કાઇપણ જાતના વિવેક વગરની કતલેઆમથી લેાહીથી રેલાયેલાં જોતા ભયવિસ્મિત થયેલા ગેાથ લેાકેાને એ હુનાનાં સંખ્યા, બળ, ઝડપી ગતિ તથા નિવારી ન શકાય એવી ક્રૂરતાના અનુભવ થયા, તેનેા ત્રાસ વ્યાપ્યા અને પરિણામે તેમને તેનું પરિમાણ હતું તેનાથી બહુ જ મારું ભાસ્યું. આ બધા ખરા ભયે માં તેમના તીણા અવાજ, જંગલી ચાળા તથા ઇસારાએ અને તેમના વિચિત્ર ખેડાળપણાથી નીપજતાં વિસ્મય અને તીવ્ર અણુગમાની લાગણીથી ઉમેરા થતા હતા. બાકીની મનુષ્ય જાતિથી તેઓ તેમના પહેાળા ખભા, ચપટાં નાક તથા માથામાં ઊંડી ઊતરી ગયેલી નાની કાળી આંખેાથી જુદા પડતા હતા અને લગભગ નહિ જેવી દાઢી હાવાથી, તેમનામાં જીવાનીની મર્દાનગીભરી શેાભા કે ઘડપણને આદરણીય દેખાવ નહાતા જોવામાં આવતા.’
ગાથાની પેઠે હિંદીઓએ પણ એ જંગલી જોડેના વિગ્રહનાં દુ:ખો પૂરાં અનુભવ્યાં. વિધિનિષેધમાં શ્રદ્ધાવાળા વર્ણ ધર્મ પાળનારા
