________________
૨૮૦
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ આશ્રમમાં દેવસ્થાનોમાં, ચેત્યોમાં તથા નાગાલયોમાં પૃથ્વી એકાચિહ્નવાળી થઈ જશે, અને દેવગ્રહોથી ભૂષિત નહિ રહે છે.
ગર્ગ સંહિતામાં શક અમલ નીચેના હિંદનું જે વર્ણન આપેલું છે, તેમાંના કેટલાક ભાગ આખાને આખા ઉપલા વર્ણનમાં સામેલ કરેલા છે. કોઈ નજરે જોનાર લખતા હોય એવું એ વર્ણન છે. તે વખતે રાજ્ય કરનારી જાતિઓની જે યાદી તેમાં આપેલી છે તે ઉપરથી તે વર્ણન કુશાન અમલના પાછલા ભાગનું હશે એવો નિર્ણય થાય છે: એનો સાર એ છે કે તે અમલ દરમિયાન આખો હિંદુસમાજ પ્લે
છતાને પામ્યો હતો. વર્ણવ્યવસ્થાને ઊંચી મૂકવામાં આવી હતી અને ચાર વર્ણને બદલે માત્ર એક જ વર્ણ રહી હતી. શ્રાદ્ધ તથા બીજી વૈદિક વિધિઓનો લોપ થયો હતો તથા હિંદુ દેવોને બદલે લોકે અસ્થિશેષને પૂજતા થઈ ગયા હતા. જુલમને પરિણામે પ્રજા ચારિત્રહીન થઈ હતી અને ધર્મને નાશ થયો હતો. એ શક અમલનો હેતુ હિંદુઓની રાષ્ટ્રભાવના તોડવાને તથા તેની રાષ્ટ્રીય સમાજ પદ્ધતિના પાયાને નાશ કરવાનો હતો. એ શકે ઈરાદાપૂર્વક હિંદની પ્રચલિત સમાજ વ્યવસ્થાનું પરિવર્તન કરવાની નીતિ અખત્યાર કરી રહ્યા હતા અને તેથી રાષ્ટ્રીય સંસ્કૃતિના સંરક્ષક તથા રાષ્ટ્રીય સ્વાતંત્ર્યના ટ્રસ્ટીરૂપ ઉચ્ચ અને ગવિષ્ઠ બ્રાહ્મણ તથા ક્ષત્રિઓને હલકા પાડવાના તમામ ઉપાયો તે
જતા; પદ્ધતિસર દમદાટી તથા ધર્મ પલટાથી તેઓ સામાન્ય પ્રજાને ચારીત્રહીન કરવા મથતા હતા, કારણકે તેમણે જીતેલા હિંદુઓના શસ્ત્રબળ કરતાં તેની સમાજવ્યવસ્થાનો તેમને બહુ ડર હતા. તેઓ ઘણા જ ધનલોભી હતા. આ દેશમાંથી ખૂબ ધન લૂંટી તેઓ તેને પિતાના મૂળ દેશમાં લઈ ગયા હતા એટલું જ નહિ પણ આ દેશમાં ભારે અને ર કલેઆમ કરી સંખ્યાબંધ સ્ત્રી પુરૂષોને તેઓ પોતાના દેશમાં ઉઠાવી ગયા હતા. ટૂંકામાં વૈદિક ધર્મને પૂરો લેપ થવા બેઠો હતો અને હિંદુ જાતિનું નામનિશાન નીકળી જાય એ સમો આવી પહોંચ્યા હતો. આવી ભયંકર રાજકીય તથા સામાજિક આપત્તિમાં પિતાના દેશને
