________________
૫૪
હિંદુસ્તાનને પ્રાચીન ઇતિહાસ છતથી હલમલી ગયેલી પલ્લવ સત્તા આ સમયે તદન પરવારી ગઈ અને ચોલોના હાથમાં પસાર થઈ, અને આગળ કહેવામાં આવી ગયું છે તેમ દસમા તથા અગિયારમા સૈકા દરમિયાન એલએ દક્ષિણનાં તમામ રાજ્યોને વધારે ઓછા પ્રમાણમાં પિતાની સત્તા નીચે આણ્યાં.
પિતાની પડતીના સમયમાં પલ્લવ રાજાઓએ કેટલાંક આગવાં યુદ્ધ કરવાની પેરવી કરી. આઠમા સૈકાની અધવચમાં રાષ્ટ્રએ ચાલુ
ક્યોની પૂરવણી કરી ત્યારે દક્ષિણમાંની સર્વોપરી રાષ્ટ્ર સાથેના સત્તા તથા તેના દાક્ષિણાવરી વચ્ચે પ્રણાલી વિચહ પ્રાપ્ત વૈરવૃત્તિ જરાયે ઓછી થઈ નહોતી અને
નવા રાજ્યકર્તાઓએ પલ્લવો જોડેને જુનો વિગ્રહ પાછો ચાલુ કર્યો. દંતિદુર્ગનો પિત્રાઈ રાજા ધ્રુવ, જેણે ચાલુક્ય વંશને ઊથલાવી નાખ્યો હતો તેણે ઇ.સ. ૭૭૫ના અરસામાં પલેને હાર આપી અને તેના પુત્ર ગોવિંદ ત્રીજાએ ઈ.સ. ૮૦૩માં કાંચીના રાજા દંતિગ પાસેથી ખંડણી ઉઘરાવી.
દસમા સૈકામાં આપણે પલ્લો તથા ગંગવાડી અથવા મહીસૂરના પ્રાચીન ગંગવંશના રાજાઓ વચ્ચેના વિગ્રહની વાત સાંભળીએ છીએ.
ગંજામ જિલ્લામાંના હાલમાં મુખલિંગમ નામથી ગ
ઓળખાતા પ્રાચીન કલિંગ નગરમમાં પિતાને
દરબાર ભરતા અને પૂર્વમાં કલિંગમાં રાજ્ય કરતા એ જ નામના કુટુંબથી ઓળખવા માટે તેઓ પાશ્ચય ગંગ તરીકે ઓળખાતા હતા. પાશ્ચત્ય ગંગેના વિવિધ શિલાલેખો ખાત્રીપૂર્વક ખરા છે અને લગભગ છેક પાંચમા સૈકા સુધીની સાલના જણાય છે. એ વંશ ઈ.સ ૭૨૫થી૭૭૬ સુધીના શ્રી પુરૂષના અમલમાં તેની સત્તાની શિખરે પહોંચ્યો જણાય છે. એ રાજાનો મુલક “ધન્ય દેશ' નામથી ઓળખાતો હતો. કલિંગના પર્વાત્ય ગંગેનો સૌથી વધારે જાણવા જેવો રાજા અનંતવ સેડ ગંગ હતો. તેણે ઇ.સ. ૧૦૭૬થી૧૧૪૭ સુધી ૭૧ વર્ષ સુધી રાજ્ય કર્યું અને ગંગાથી ગોદાવરી સુધી વિસ્તરતું
