________________
ઉત્તર હિંદનાં મધ્યયુગી ન રાજ્યો
૧૭૫ બની શકે તેટલા સંક્ષેપ સારરૂપમાં આપીએ તો એ ઇતિહાસકારની કહાણું નીચે મુજબ છેઃ હીજરી સન પ૮૯માં કુતુબ-ઉદ-દીને
દિલ્હી હાથ કર્યું ત્યાર બાદ તુક ખીલજી જાતિના તબકત નાસીરીમાં બખ્તીઆરનો પુત્ર મહમદ તેની પાસેથી કોઈ આપેલી કહાણું જગા મેળવવામાં નિષ્ફળ થયો. આ બનાવ પછી
કેટલોક સમય, દેખીતી રીતે બહુ લાંબો ગાળો વીત્યા બાદ તેણે કાંઈક પ્રમાણમાં લશ્કરી બળ જમાવ્યું અને મિરઝાપુર જિલ્લામાં એક જાગીર મેળવી.તે જગાએથી પાટણ જિલ્લાના વાયવ્યમાં આવેલા મણેર અને બિહારમાં તે ધાડ નાંખતે અને એમ કરતાં કરતાં એની પાસે ઘોડા, હથિયાર તથા માણસેનું સારું સાધન એકઠું થયું. વળી વધારામાં આપણને કહેવામાં આવે છે કે તે આ ભાગોમાં ધાડ નાખતો” અને એમ કરતાં કરતાં આખરે તેણે બિહારના કિલ્લેબંધી શહેર પર હુમલો કરવાની તજવીજ કરી. આ પુસ્તકમાં જણાવ્યું છે તેમ તેણે એ શહેર કબજે કર્યું અને કુતુબ-ઉદ-દીન જે ઘણું કરીને તે સમયે બુંદેલખંડમાં આવેલા મહાબામાં હતો તેની હજૂરમાં તેણે જબરી લૂંટનો માલ રજૂ કર્યો. તેની પર જે કૃપા પક્ષપાત બતાવવામાં આવ્યો તેનાથી બીજાઓના દિલમાં ઈર્ષ્યા પ્રકટી અને તોફાને ચઢેલા એક હાથીને જેર કરી પિતા પર બતાવેલી કૃપા વ્યાજબી છે એમ મહમદે બતાવી આપ્યું ત્યારે જ એ ઈષ્ય શાંત પડી. એ બનાવ પછી તે બિહાર ગયો. એ અરસામાં નદીઆના ઘણું રહેવાશી ભયભીત થઈ ગયા અને તેમના રાજા રાય લક્ષ્મણેયને છેડી ચાલતા થયા. એ પછીના વર્ષમાં મહમદ-ઇ-બખ્તીઆરે એક લશ્કર તૈયાર કર્યું ને બિહારથી નીકળી પડ્યો અને પુસ્તકમાં વર્ણવ્યું છે તેમ એચિંત નદીઓ શહેર આગળ આવી ઊભો.
હવે આ બધા પુરાવા ફરી તપાસતાં હું બ્લેકમેન સાથે સંમત થાઉં છું કે રેવર્ટીએ કર્યું છે તેમ હીજરી સન ૫૯૦માં નદી પર હુમલે મૂકવો એ અશક્ય છે. હીજરી સન ૧૮૯માં દિલ્હી
