Page Text
________________
વ્યાખ્યાને બીજું.
૨ માઈનોર ને સીરિયાને કિનારે આવેલાં આનિયાને ફિનિશિયાના વ્યાપારિક પ્રજાસત્તાક રાજ્યોમાં આજ સ્થિતિ થઈ છે. ટુંકામાં પ્રાચીન સુધારાઓ વિષે વિચાર કરીએ છીએ ત્યારે આપણને માલુમ પડે છે કે તેમની સંસ્થાઓ, તેમના વિચારો, તેમના રીતરિવાજે–એ સર્વ બાબતમાં કોઈ સરળને એક નિયમ વ્યાપી રહેલા હોય છે; એ સર્વ બાબતમાં એકજ, અથવા તો ઘણુંખરું પ્રાધાન્ય ભોગવતું કોઈ બળ સામ્રાજ્ય ભગવે છે. * હું એમ નથી કહેવા માગતું કે આ રાજ્યોના સુધારાઓમાં એક સ્વરૂપ હમેશાં પ્રબળ રહ્યું છે. એ રાજ્યની જ્યારે આપણે વધારે પ્રાચીન હકીક્ત મેળવીએ છીએ ત્યારે આપણને માલૂમ પડે છે કે અનેક જુદાં જુદાં તએ સામ્રાજ્યને માટે યુદ્ધ મચાવ્યું છે. ઉદાહરણ તરીકે ઇમ્પ્લિઅન, ઇસ્કન, ગ્રીક વગેરે લોકોમાં જ યોદ્ધાવર્ગે ધર્મગુરુવની વિરુદ્ધ સત્તા મેળવવા રસાકસી કરી છે; અન્ય સ્થળે જાત્યભિમાનનો પવન સ્વતંત્ર રીતે એકત્રિત થવાના પવનના વિરોધમાં આવ્યો છે; ઉચ્ચ વર્ગના હાથમાં સત્તા રાખવાને " પવન પ્રજાના હાથમાં સત્તા રાખવાના પવનની સામે આવ્યો છે, વગેરે વગેરે. પણ સાધારણ રીતે આવી રસાકસી ઐતિહાસિક કાળના પૂર્વના સમયમાં થઈ છે, ને તેથી કરીને તેનું માત્ર અનિશ્ચિત સ્મરણ ટકી રહ્યું છે.
આ રસાકસી કેટલીક વાર જુદી જુદી પ્રજાઓના સમયમાં ફરી ફરીને અસ્તિત્વમાં આવી છે, પણ ઘણુંખરૂં હમેશાં એને ત્વરાથી અન્ન આવ્યો છે; સર્વોપરિ થવાને મથતાં તેમાંથી એકાદ તત્વ જલદીથી સામ્રાજ્ય મેળવી શકે છે, ને સમાજમાં સર્વશક્તિમાન થાય છે. મોટે ભાગે પ્રાચીન સુધારાએમાં અજબ પમાડે એવી સરળતા જોવામાં આવે છે તે આનું પરિણામ છે. આ સરળતાનાં જુદાં જુદાં પરિણામે આવ્યાં છે. કેટલીક વાર, જેમકે ગ્રીસમાં, સામાજિક નિયમોની સરળતાને લીધે અદ્ભુત પમાડે એટલી ત્વરાથી પ્રજાકીય ઉન્નતિ થઈ છે. એટલી ત્વરાથી કોઈ પણ પ્રજાને આવો ઝંખવી નાખે એવો વિકાસ કદાપિ થયો નથી. પણ આ ચમત્કારિ ઉયનને અને પ્રીસ એકદમ થાકી ગયું જણાયું છે કે જેટલી ત્વરાથી એની ઉન્નતિ થઈ
| SR No. | 032714 |
| Book Title | Europena Sudharano Itihas |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Atisukhshankar K Trivedi |
| Publisher | Gujarat Varnacular Society |
| Publication Year | 1913 |
| Total Pages | 256 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |