Europena Sudharano Itihas

SR No.: 032714
Original Sutra Author: N/A
Author: Atisukhshankar K Trivedi
Publisher: Gujarat Varnacular Society
Publication Year: 1913
Total Pages: 256
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 37

યુરોપના સુધારાના ઇતિહાસ.
૧
રા એક બીજા સાથે સમ્બન્ધ ધરાવે છે.
ઇતિહાસદૃષ્ટિથી જોવાનું કોરે મૂકી સુધારાની ખાખતાના ખાસ લક્ષણ વિષેજ વિચાર કરીએ તાએ આપણે પરિણામે એજ અનુમાન પર આવીએ છીએ. એવા કાઈ એ માણસ નથી કે જેતે આના અનુભવ નહિ થયા હાય. મનુષ્યમાં જ્યારે નૈતિક સુધારા થાય છે, પોતાનામાં અગાઉ ન હાય એવા કોઈ વિચાર, કાઇ સદ્ગુણુ, કે કે શક્તિપ્રભાવ મનુષ્યને જ્યારે પ્રાપ્ત થાય છે, સારાંશમાં મનુષ્યના આન્તર જીવનની જ્યારે ઉન્નતિ થાય છે, ત્યારે તેજ સમયે એની શી અભિલાષા હોય છે, એ શું સાધવા ઇચ્છે છે ? એની અભિલાષા, એની ઇચ્છા એની આસપાસની દુનિયામાં એના નવા વિચારે પ્રવર્તાવવાની હોય છે. મનુષ્યને કઈ પણ પ્રાપ્ત થાય છે કે તરત, એના જીવનમાં કંઈ પણ ચાક્કસ વિકાસ થાય છે કે તરત, આ નવા વિકાસ એના પેાતાના છે એમ એને વિચાર થાય છે; પેાતાની નૈસર્ગિક બુદ્ધિથી, પોતાના આન્તર પ્રાત્સાહનથી પ્રાત્સાહિત, પોતાને સધાયલા ફેરફારા ને સુધારા અન્યને સાધિત કરવા મનુષ્ય દોરવાય છે. મેટા સુધારકા આવીજ લાગણીને રિણામે સુધારકેા થયા છે; પેાતાને સુધારીને પછી આખી દુનિયાને સુધારી ફેરવી નાખનારા મહાપુરુષા પાતાનું કાર્ય સાધવામાં આવીજ જરૂરીઆતથી દોરવાયા હતા. આન્તર જીવનમાં થતા ફેરફાર વિષે આટલુંજ. હવે હું સામાજિક સુધારા વિષે કહીશ. સામાજિક સ્થિતિમાં પરિવર્તન થવાથી સમાજ સુવ્યવસ્થિત થાય છે, ને તેના અંગામાં હકે તે મિલ્કતની વધારે યેાગ્ય વહે ચણી થાય છે, અર્થાત્ દુનિયાના દેખાવ વધારે શાભીતા તે વધારે સુંદર થાય છે, રાજ્યનાં કામેા ને માણસાનાં પરસ્પર વર્તા વધારે ન્યાયયુક્ત, ન વધારે ઉપકારશીલ બને છે. શું તમે એમ માને છે કે આ બાહ્ય સુધારા આન્તર જીવનના સુધારા પર કઈજ અસર કરતા નથી ? સારા દાખલા, સારી રૂઢિઓ, ઉચ્ચ આદર્શ-એ સર્વેના મહત્ત્વ વિષે જે જે કહેવામાં આવ્યું છે તેના આધાર એ છે કે કોઈ પણ સારા ને સુવ્યવસ્થિત બહારના બનાવ માડવહેલા, ઓછીવત્તી પૂર્ણતાથી એવાજ પ્રકારનું, એવીજ અગયૂનું આન્તર પ્રતિષ્ઠિખ પાડી એવી અન્તર પ્રવૃત્તિ ઉત્તેજિત કરે છે;