________________
, ઉઘાત. માટે પિતાના પત્રમાંજ પિતે કંઈ કંઈ તર્કો દર્શાવ્યા, પણ તેને જરાએ ખ્યાલ નહોતો કે આ લેખક કોઈ એક ફીક્કો, વિચારશીલ, પિતાને અગાઉ નહિ જાણીતે, એવા યુવાન માણસ હશે. તે લેખકને જાહેર થવા માટે તે સ્ત્રીએ આગ્રહપૂર્વક પોતાના પત્રમાં વિનંતિ કરી. તેને પરિણામે અજ્ઞાત રીતે સેવા કરનાર તે યુવક પ્રકાશમાં આવ્યો, ને તે બીજે કઈજ નહિ પણ યુવાન ગીજ માલૂમ પડ્યો. ઉપકારની લાગણીને બદલે એ થયો કે મેં, મ્યુલને મેં, ગીનું નામ ધારણ કર્યું. મિત્રતા લગ્નની ગ્રન્થિથી દઢીભૂત થઈ આ અલૌકિક દૃષ્ટાંત ગીઝની સાહિત્ય પ્રતિ અભિરુચિ ને એનું સ્નેહાળ હૃદય દર્શાવી આપે છે.
ગીઝની સાહિત્યપ્રવૃત્તિ. ગઝની સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં પ્રવૃત્તિ ઉચ્ચ પ્રકારની હતી. તેથી આકર્ષાઈ કાન્સની યુનિવર્સિટિના તે સમયના અધ્યક્ષ, મેં, દ. જેને ૧૮૧૨ માં ગીઝોને સેનના આધુનિક ઈતિહાસના પ્રોફેસરનું પદ આપ્યું. ઈતિહાસમાં એના વિચારો સુધરેલી રીતે ચાલતી નૃપતંત્રની રાજ્યપદ્ધતિની તરફેણમાં હતા. પિતાની તીવ્ર બુદ્ધિ ને સુંદર વકતૃત્વશક્તિને લીધે રાજ્યના કાર્યવહનમાં જુદા જુદા ભારે હોદાઓ પર જુદે જુદે સમયે ગીઝોની ત્યાર પછી નીમણુક થઈ હતી. તે સંબંધીની વિગતોનું જ્ઞાન અત્ર અનાવશ્યક છે.
ગીઝોએ ઘણું પુસ્તકો લખ્યાં છે. તે બધાંમાં “યુરોપના સુધારાને ઈતિહાસ “અગ્ર સ્થાન ભોગવે છે. એ ઇતિહાસનાં વ્યાખ્યાનમાં, ને સામાન્ય રીતે પણ, ગઝની ભાષાને પ્રવાહ એ સરલતાથી વહ્યો ચાલ્યો
જાય છે કે ભાગ્યે જ તે કોઈપર અસર કર્યા વગર રહે “As a writer, * his style is one that may be recognised among a thousand. ” લેખક તરીકે એની શૈલી એવી છે કે એક હજાર શૈલીઓમાં એ ઓળખી શકાય, ઇતિહાસકાર તરીકે એણે અમૂલ્ય સેવા
