________________
તેઓ મેતાના આત્માને મા નથી તેમ પરના ઉછવને પણ દમ... મેથી. તેઓ પોતે પૂર્ણ સુખી, બ્રહ્મવિદ્દ અને લોકવિદ્દ છે એમ જણાવે છે. '
' . હવે અહિંયા એ પ્રકારે ઉપર આપણે વિચાર કરીએ તે જણાશે કે બીજા અને ત્રીજા ક્રમે પૂરતી કાંઈ હરકત નથી. પરંતુ તેમણે પ્રથમ વિકલ્પમાં આત્મા તપ છે એવું માનનાર શ્રમણો; અને સંન્યાસીઓને ગણાવ્યા છે. એમાં ગૌતમબુદ્ધના શ્રમણો સિવાયના બાવાઓ, જોગીડાઓ વગેરેને સમાવ્યા છે. જેમાં અનેક પ્રકારે પોતાના શરીરને અને આત્માને તપથી, વેગથી, કષ્ટથી, અભિગ્રહ વિશેષથી, પાસે પાસેના ઘરેથી વા ત્રીજા, ત્રીજા ઘરના અંતરથી વા એકસાથે એક વખતે પડે તેટલા આહારથી, એક દત્તિથી, બે દત્તિથી શરીર નિર્વાહ કરતા હોય છે, જેઓ શીત અને ઉષ્ણતા સહતા હોય છે, જેઓ પંચાગ્નિ તપ તપતા હોય છે, જેઓ લેઢાના ખીલાની શય્યા ઉપર સૂતા હોય છે તેવા તેવા અનેક શ્રમણો તે વખતે વિદ્યમાન હતા. તેવા શ્રમણ કુટુંબ, કબીલે, પચન-પાચનને ત્યાગ કરી બહાર નિકળી પડેલા હતા. તેમજ ગૌતમબુદ્ધ અને તેમના મંડળના શ્રમણો પણ ઘર, કુટુંબ, સ્ત્રી, અને પુત્ર વગેરેને મુકીને નિકળી ગયા હતા. તે તેઓ પ્રથમ વિકલ્પમાં કાં ન આવે ? ગૌતમબુદ્ધ પિતાને શા કારણે બાકાયત રાખે છે ? તેઓ પોતે શ્રમણ છે. ઉપર જણાવ્યા તેવા શ્રમ
ની માફક તેમણે શરીર તથા જીવને કષ્ટ આપ્યું છે. તે પછી તેઓ પણ શા માટે પ્રથમ પ્રકારમાં ન આવી શકે ? એવી દલીલ કદાચ કરવામાં આવે કે તેમને પિતાને પ્રથમ સમજણ કે જ્ઞાન ન હોય પરંતુ તેમને બેધિ પ્રાપ્ત થયું એટલે તેમાંથી અર્થાત પ્રથમ પ્રકારમાંથી તેમણે પોતાની જાતને મુકત રાખી હોય એ બરાબર છે અને એ કારણસર તેમણે પોતાની જાતને ચેથા વિકલ્પમાં મુકી હેય. પરંતુ વિચાર એ આવે છે કે જે આત્મ તપ કરનાર શ્રમણે અઠીક છે તે પછી તેમણે મણવું શા માટે પસંદ કર્યું ? અને શા
