________________
સંકલ્પ-વિકલ્પથી છોડાવવો.
બન્ને પોતાનું કામ કરે છે. આત્મા જ્યાં રહે તેની જીત છે. આત્માનો ઉપયોગ ધર્મરાજામાં હોય ત્યારે સાધના થાય, મોહરાજામાં હોય ત્યારે વિરાધના થાય.
આ જ વાતને અલગ અલગ રીતે સો સમજાવે છે. “શ્રવઃ સર્વથા ટેચઃ ૩પદ્મ સંવરઃ” –વીતરાગ સ્તોત્ર.
મન-વચન-કાયાનો નિરોધ તો અયોગી જ કરી શકે ત્યાં સુધી તેમને શુભમાં પ્રવર્તાવવા, કર્મબંધથી છોડાવે એવા કાર્યો કરવા એ જ આધાર છે. પણ એ અત્યારે કર્મને આધીન છે. તે સંકલ્પ-વિકલ્પ કરાવે છે. મોહના મુખ્ય બે પુત્ર રાગ-દ્વેષ છે.
દ્વેષના પુત્રો : ક્રોધ, માન. રાગના બે : માયા, લોભ. આમ ઘણો મોટો પરિવાર છે મોહનો.
મહાપુણ્યોદયે જૈન શાસન મળી ગયું છે. એના રહસ્યોને બતાવનાર ગુરુ મળી ગયા છે. તો આ જીવન એવું જીવીએ કે કર્મની જાળમાંથી મુક્ત બની જવાય.
ભૂલ ગમે તેની થઈ હોય, ક્ષમા આપવા લેવામાં કોઈ જ વાંધો નથી. ચંડપ્રદ્યોતે ગુનો કર્યા છતાં ઉદયને ક્ષમા માગી, તે તો આરાધક બન્યો જ. આપણે પણ ક્ષમાને અપનાવી આરાધક બનવાનું છે.
દ્વેષ કાંટો છે ભગવાન એને કાઢવા માંગે છે. બીજો કોઈ કાઢી નહિ શકે. દરરોજ દેિવસિઅ-રાઈ, પંદર દિવસે પિકૂખી], ચાર મહિને [ચોમાસી], બાર મહિને સિંવચ્છરી] પ્રતિક્રમણ કરવાનું એટલે જ વિધાન છે.
બાર મહિને પણ પ્રતિક્રમણ ન કરો તો તમારો કષાય અનંતાનુબંધી કહેવાય ને તે તમને દુર્ગતિમાં લઈ જાય.
ક્ષમાના આલંબનથી કષાયોને કાઢવાના છે.
સ્વયં ઉપશાન્ત બની, બીજાને બનાવી આપણે આરાધક બનવું છે. શ્રમણ જીવનનો સાર ‘ઉપશમ’ છે. મુનિનું બીજું નામ પણ “ક્ષમાશ્રમ” છે.
મુખ્યતાએ કલ્પસૂત્ર સાધુ માટે જ છે.
કહે, કલાપૂર્ણસૂરિ-૩
* * * * * * * * * * * * *
૩૦૧
