________________
૨૦ ]
. મરાઠા કાલ
[ J,
આવ્યું. ઈ. સ. ૧૪૦૩ માં ગુજરાતમાં સલ્તનત ચાલુ થઈ ત્યારે મુલતાનીઓ નોકરીઓમાં હતા, કેટલાક સમય પછી એમાંના ફતેહખાન બલૂચને તેરવાડા(તા. કાંકરેજ) રાધનપુર અને થરાદનો વહીવટ સોંપાયા હતા, એ પછી અમુક સમય બાદ ફીરોઝખાનના શાહજાદા મુજાહિદખાને થરાદનો કબજે લીધો, પણ થોડા જ સમયમાં રાધનપુરના નવાબ બાબી મુહમ્મદ શેરે થરાદ છતી પિતાના રાજ્યમાં જોડી દીધું. પાછળથી જોધપુરને મહારાજા અભયસિંહજી ગુજરાતને બે બન્યો ત્યારે એણે થરાદમાંથી રાધનપુરની સત્તા દૂર કરી એને ખાલસા કર્યું ને ઈ. સ. ૧૭૩૬ માં વાવના ચૌહાણ જેતમલજીને થરાદનો થાણદાર કરવામાં આવ્યો. આ સમયે વાવના ચૌહાણ કુટુંબનો વજરોજ મુખ્ય હતો તેણે પાલણપુરના દીવાનની મદદ માગી. દીવાને જેતમલજીને હાંકી કાઢી થરાદ પિતાની સત્તામાં લીધું અને ઈ.સ. ૧૭૪૦માં રાધનપુરના નવાબને થરાદની ફોજદારી સત્તા સોંપી. નવાબ કમાલુદ્દીને મારવાડના એક વાઘેલા સરદાર કાનજીને થરાદનો વહીવટ સેપ્યો.૮ • દાઠા
જૂનાગઢની ચૂડાસમાની શાખામાં થયેલા જસ અને વેજો એ બે સરવૈયા અમરેલીમાં સત્તા ઉપર હતા ત્યારે ઈ. સ. ૧૪૭૬ માં મહમૂદ બેગડાએ જૂનાગઢ પિતાની સત્તા નીચે લઈ પછી અમરેલી પણ હાથ કર્યું તેથી જો અને જે બહારવટે ચડયા. બાર વર્ષ બહારવટું ખેડી જસે હાથસણી(તા.સાવરકુંડલા)માં અને વેજો જેસર તા.સાવરકુંડલા)માં સ્થિર થયો. એ સમયે દાઠા(તા. તળાજા)માં મુસ્લિમ થાણું હતું. ઈ.સ. ૧૭૦૭ માં ઔરંગઝેબના થયેલા અવસાને ત્યાં મુસ્લિમ હાકેમ સ્વતંત્ર થઈ ગયા અને આસપાસના પ્રદેશને પરેશાન કરવા લાગ્યો, આથી ભરવાડ અને આહીરેએ મળી એને હાંકી કાઢવો, પણ એ લેકે પણ જુમ કરવા લાગ્યા ત્યારે પ્રજા હાથસણ જતી રહી અને એણે સરવૈયા રાજવીની સહાય માગી, તેથી વરસેજી કાનજી અને મેઘરાજજીએ દાઠા ઉપર ચડાઈ કરી ઈ. સ. ૧૭૫૪ માં એ જીતી લીધું ત્યારથી આ સરવૈયા ચૂડાસમાનું ત્યાં રાજ્ય ચાલુ થયું.૯ દિયોદર
આ નાનું રાજ્ય ભિલોડિયા શાખાના વાઘેલા રાજપૂતની પાસે હતું. ઈ.સ. ૧૨૯૭માં એમની પાસેથી સત્તા ઝૂંટવી લઈ એને પાલનપુર સાથે જોડી દેવામાં આવ્યું હતું, પણ થોડાં વર્ષો પછી વાઘેલાઓએ એ પાછું હસ્તગત કર્યું હતું. પહેલાં આ રાજ્યને ૮૪ ગામ હતાં, પણ ઈ.સ. ૧૭૮૬ ના એક ભયાનક દુકાળમાં મેટા ભાગનાં ગામ ઉજજડ થઈ ગયાં તેથી આસપાસના ગરાશિયા મન ફાવે તે પ્રદેશ લઈ બેસી ગયેલા. કેટલાંક વર્ષો પછી વાઘેલા કુટુંબના એક
