________________
૨૧૨ ]
સરામા કાલ
[ પ્ર
કરી. અને રાજ્યોએ દેસાઈના હક્ક માન્ય રાખ્યા. જૂનાગઢે ગાયકવાડને ખંડણી આપી.
ઈ. સ. ૧૮૦૬ માં રઘુનાથજી અને રણછેડજી અનુક્રમે કુતિયાણા અને હાલારમાં રાકાયેલા હાઈ રેવાશંકર ત્રીકમદાસ વૈષ્ણવ(આ પુત્ર-પિતા બને ગુજરાતી ભાષાના કવિ હતા ને ત્રીકમદાસ ભવાનીશંકર તા ગાયકવાડતા મજમૂદાર પણ હતા )તે રાણપુર અને ધંધુકા સુધી જોરતલબી ઉધરાવવા મોકલ્યે હતા. એ સમયે અંગ્રેજ સત્તાએ પણ આ જોરતલબી ઉધરાવવાના જૂનાગઢના હક્ક માન્ય રાખ્યો હતા તેથી એ પ્રદેશમાં કાઈ ધાંધલ થવા પામી નહોતી.
આ જ વર્ષામાં રઘુનાથજી સ્વેચ્છાએ છૂટા થયા અને કુતિયાણા ચાહ્યો ગયા એટલે રેવાશ ́કર વૈષ્ણવને નવાએ દીવાનગીરી આપી, પણ ઘેાડા સમયમાં માળિયા–મિયાણા મુકામે એ જ વર્ષમાં કલ વોકરે રેવાશંકરને લાવા “સેટલમેન્ટ’' કરવા ચર્ચા કરી ત્યાંથી આવતાં રેવાશ કરતે છૂટા કરવામાં આવ્યે અને વિઠ્ઠલરાવ દેવાજીની સૂચના મુજબ ત્રણ જણાને સંયુક્ત દીવાનગીરી નવામે સાંપી, રઘુનાથજી આમાં કયાંય વચ્ચે ન આવે એ માટે એને ખાટવા નજીકનાં ચાર ગામડાં અપાવ્યાં અને અમરેલી દામનગર અને ધારીમાંના જૂનાગઢના ભાગ વિઠ્ઠલરાવે લખાવી લીધા. વિઠ્ઠલરાવની દાનત રઘુનાથજીને દૂર રાખી જૂનાગઢ ઉપર પોતાની પકડ જમાવવાના હતા.
*`લ વાકરને અમરજીના દીવાન પુત્ર પ્રત્યે ધણા આદર હતા. એ એમનું. હિત ન જોખમાય એ માટે સાવધાની રાખતા. ઈ. સ. ૧૮૦૭ માં કર્નલ વોકર ગાયકવાડના સરદાર વિઠ્ઠલરાવ સાથે ખંડણી ઉધરાવવા આવેલા ત્યારે વિઠ્ઠલરાવને સ્પષ્ટ કહેલું કે આ દીવાનના જે શત્રુ છે તે અંગ્રેજોના શત્રુ છે.
ચાંચિયાઓએ સુરત અને મુંબઈનાં વહાણ નવીબંદર પાસે લૂંટત્યાં હતાં. એ માટે અ ંગ્રેજોએ નવાબનેા દંડ કરી વસૂલ લીધે। હતા. આ સમયે વૉકરે નવાબને પણ સેટલમેન્ટમાં સમાવી લીધા, જેમાં કેાડીનાર અમરેલી અને માંગરેશળ-નાં પરગણાંઓને સમાવેશ જૂનાગઢ રાજ્યમાં કરી લેવાયો હતા.
આ કરારમાં સામેલ થવાથી જૂનાગઢ ગાયકવાડી સત્તાનું ખંડિયું બની ગયું અને સૌરાષ્ટ્રનાં રજવાડાંઓમાંથી જોરતલબી ઉધરાવવાના એને હક્ક નષ્ટ થયો. એ સમયે દરિયામાં થતી ચાંચિયાગીરીમાંથી રક્ષણ આપવાનું, મુશ્કેલીમાં
