________________
* ' ]
સમકાલીન રાજ્યે
[ ૨૦૯
એટલે એ કરજના બદલામાં માંડળ, જેતલસર(તા. જેતપુર), મેલી (તા. ઉપલેટા) મજેઠી (તા. દસાડા), લાઠ (તા. ઉપલેટા) અને ભિમારા (તા. ઉપલેટા)ન જમા એણે માફ કરાવી લીધી અને સરસાઈ (તા. વિસાવદર ) અને ચાપરડા (તા. વિસાવદર )નાં ગામડાં લખાવી લીધાં. જુનાગઢનું પોતાનું રાજ્ય ગુમાવ્યા પછી રા'ના વંશજો કેશાદ ( તા. કેશાદ ), ચેારવાડ (તા. માળિયા-હાટીના ) વગેરેમાં નાની સત્તા ભાગવતા હતા. તે જુનાગઢની દાઢમાં હતા, એવાનાં કેશોદના દાગાજી રાયજદાએ સૈન્ય જમાવા ખાટવાનાં ગામડાં લૂટવા માંડયાં તેથી ખાટવાના ભાષી ભાયાતોએ રઘુનાયજીની સહાય માગી. રઘુનાથજીએ રણછેડજીને માલ્યા, ખીજા પણ ગયા અને દાગેાજીએ તાબે થઈ લૂંટના બધા માલ સાંપી દીધા, સાથે દંડ ભરવા કબૂલત કરી આપી. એણે રાખેલા રસૈન્યના પગાર એ ચૂકવી શકે એમ નહેતુ તેથી ઈ. સ. ૧૭૮૮ માં દીવાન દુલ ભબંને એક લાખ કારીમાં કેશાદ વેચી નાખ્યું.
પૂર્વ માળિયાના જંગમાં માર્યા ગયેલા રાયાદા સછતું કરજ ભરવા એના વારસોએ પારબંદરના રાણા સરતાનજીને ચેારવાડ વેચી નાખ્યું. રાણા સરતાનજીને વેરાવળના પાણીએ આવી મળતાં ઈ. સ. ૧૭૮૮ માં વેરાવળ પર રાણાએ હલેા કરી એ બજે કરી લીધા તેથી રઘુનાથજીએ ચારવાડ ઉપર હલ્લા લઈ જઈ રાયજાદાઓની સત્તા નિર્મૂળ કરી નાખી અને ત્યાંથી આગળ વધી વેરાવળના કબજો કરી લીધા. રાણાની સત્તા ચોરવાડ અને વેરાવળ ઉપરથી સદાને માટે નષ્ટ થઈ ગઈ. હવે રાણાને સજા કરવાના ઉદ્દેશે રઘુનાથજીએ પારખંદરના પ્રદેશમાં ઘૂસી જઈ ગામડાં લૂંટવા માંડયું. રાણા ગભરાયો અને એણે ઈ. સ. ૧૭૯૦ માં માટુ નજરાણું આપી નવાબના રસૈન્યને પાછુ વાળ્યું.
જૂનાગઢ આવ્યા પછી સૈનિકોએ પગાર માટે તકાદો કર્યાં, પણ નવાબ એ ચૂકવી શકયો નહિ તેથી આખાએ નવાબને રંગમહેલમાં કેદ કરી ખારાક-પાણી બંધ કર્યો. આમાંથી વફાદાર જુરિયાએની સહાયથી નવાબ છટકી ગયો અને ખાંટ અને સિધી લેાકેાનું સૈન્ય ઊભું કરી એણે આરો ઉપર હુમલા કર્યો. જૂનાગઢના રાજમાર્ગો ઉપર જ ભારે જગ મચી ગયા. આરો હાર્યાં અને ચોરવાડ જઈ, એને કબજો કરી આસપાસનાં ગામ ધમરોળવા લાગ્યા. દીવાને રણછોડજીને માકલ્યો અને આખાને તાબે થવા ફરજ પાર્ટી,
અસ્થિર બુદ્ધિના નવામે ભલભલાઓને જેર કરી આપનારા રઘુનાથજીને
૪-૭-૧૪
