________________
૫ મું] પેશવાઈ સત્તાની પડતી
[૧૬૭ ' આપવાની બાંહેધરી જામીન સાથે આપવાનું કર્યું હતું. આ કરારના અમલ માટે તેમ બંડ બળવા કે પરસ્પરની અથડામણ અટકાવી દેવા માટે સૌરાષ્ટ્રમાં ગાયકવાડ અને અંગ્રેજોની સંયુક્ત ફોજ રાખવામાં આવી. ૨૧
એ પછી કર્નલ વોકરે ૧૮૦૯ માં માળિયા પર આક્રમણ કરી ત્યાંના જોરાવર મિયાણુઓને હરાવી એ કબજે કરવાથી એની નામના સમગ્ર સૌરાષ્ટ્રમાં ફેલાઈ. સૌરાષ્ટ્રમાં અમરેલીમાંથી વહીવટ કરતા ગાયકવાડને નાયબ વિઠ્ઠલરાવ દેવાજીની મદદમાં અંગ્રેજ રેસિડેન્ટને મદદનીશ રાખી એ વડેદરા ગયો.
૧૮૧૬ માં શિવાએ સહાયકારી સૈન્યની અંગ્રેજોની ચેજના સ્વીકારીને એ સૈન્યના ખચ બદલ સૌરાષ્ટ્રમાંના પોતાના બધા હકક અંગ્રેજોને પુણે કરાર અનુસાર આપી દીધા (૧૮૧૭). ગાયકવાડે પણ એ મુલકમાંથી “વૈકર સેટલમેન્ટ અને આધારે મળવાપાત્ર ખંડણીની રકમ નિયમિત મળતી રહે એ શરતે એની વ્યવસ્થામાં વચમાં પડવાનો હક્ક છેડી દીધો. આમ સૌરાષ્ટ્રમાં અંગ્રેજ સર્વોપરી બન્યા.
પાદટીપ
૧. જુઓ ઉપર પૃ. ૭૨. – સં. 2. Maharashtra State Gazetteers, History, Pt. III (Maratha
Period), p. 137 3. C. U. Aitchison, Treaties, Engagements and Sunnuds, Vol.
IX, pp. 270–72; ઈશ્વરદાસ ઈચ્છારામ (અનુ.), વડોદરાના રાજ્યકર્તા, પૃ.પર ૪. જુઓ ઉપર પૃ. ૯૧. – સં. 4. Aitchison, op.cit., Vol. IX. p. 282; G. S. Sardesai, New
History of the Marathas, Vol. II, p. 50 ૧. ઈશ્વરદાસ ઈચ્છારામ, ઉપર્યુક્ત, પૃ. ૫૮; Aitchison, o p.cit, article
No. LXVII, pp. 282 f 6. Sardesai, op.cit., pp. 58 f. c. Ibid., Vol. III, pp. 77–79
૯. ઈશ્વરદાસ ઈચ્છારામ, ઉપર્યુક્ત, પૃ. ૬૧-૬૩ ૧૦. એજન, પૃ. ૬૪; Sardesai, op.cit., Vol. III, p. 119 ૧૦. એજન, પૃ. ૬૫-૬૬ ૧૧. એજન, પૃ. ૭૪-૮૮ ૧૨. એજન, પૃ. ૭૩-૮૨; Aitchison, op.cit, Vol. IX, articles 1 to 5,
pp. 293–96 ૧૩. એજન, પૃ. ૮૩-૮૪ ૧૪. Baroda Garciteer, pt. I, pp. 485 ff.
