________________
૧૩૯ ]
મરાઠા કાલ
[ ...
હિંસાત્મક અને દમનકારી કાય કરતા રહેતા હેાવાથી એ ભારે દુ:ખી થતા. એની ઇચ્છા અંગ્રેજોની દર્મ્યાનગીરી લાવવાની હતી, જે આરઓને ગમતુ ન હતું. આત્માને લાવનાર એ પોતે છતા અને હવે તે જ એની સામે થયા હતા. આ સંજોગામાં કાન્હાજીરાવની માતા ગજરાબાઈ સુરત હતી તેણે કડીના જાગીરદાર મલ્હારરાવને દીવાન રાવજી સામે પગલાં ભરવા સ ંદેશા માલાન્ગેા. મલ્હારરાવે અગાઉ રાવજીને કાન્હાજીરાવ સામે ટેકા આપ્યા હતા, પરંતુ મલ્હારરાવ પોતાને ગાયકવાડને આપવાની થતી ‘- પેશકશ'ની રકમ માફ કરાવવા ઈચ્છા રાખતા હોવાથી એણે કાન્હાજીરાવ પક્ષે જવાનું નક્કી કર્યું. આનદરાવતા અનૌરસ પુત્ર મુકુંદરાવ પણ એમના પક્ષે તું જ જોડાયા,
આ પરિસ્થિતિમાં રાવજી અને કાન્હાજીરાવના પક્ષોએ મુંબઈ સત્તાને મદદ કરવા વિનંતી કરી, ગવર્નર ડંકનની મરાઠા રાજકારણમાં દરમ્યાનગીરી કરવાની અનિચ્છા હતી, તેથી ધણા વિલંબ પછી એણે મેજર એ. વાકરને અને પક્ષા વચ્ચે મધ્યસ્થી કરવા મે!કલવા અને મહારાજા આનંદરાવની ખીજી કાઈ ઇચ્છા હોય તે। એની ખાતરી કરવા માલવા નક્કી કર્યુ. અને એ જે નિણૅય આપે તેને ટેકા અને પીક્બળ મળી રહે એ માટે ૨,૦૦૦ નું લશ્કર ખંભાત રવાના કર્યું; જો કે એટલુ લશ્કર પૂરતુ તે ન જ હતુ..
૧૮૦૦ ના અંતમાં પરિસ્થિતિ ગૂંચવાડાવાળી બની હતી, બાબાજી અને મલ્હારરાવનાં લશ્કરા વચ્ચે ઘણું થતાં હતાં. વડાદરામાં રાવજીનું સ્થાન અસ્થિર બનેલું હતું. સામાન્ય સ્થિતિ બેચેનીભરી બની હતી. રાવજી અંગ્રેજોને ખેલાવી લાવનાર માણસ તરીકે આરખેમાં ભારે અપ્રિય બન્યા હતા. આ સંજોગામાં સિંધિયાએ પેાતાના અમદાવાદના ઇજારા માટેને એ વર્ષાંતે! ૧૦ લાખ રૂપિયાના હક્કદાવા રજૂ કરી પરિસ્થિતિ વધુ ગૂંચવી નાખી, આથી જ કદાચ મુંબઈની અંગ્રેજ સત્તાએ વડાદરા રાજ્યમાં મધ્યસ્થી કરવાની તૈયારી બતાવી હશે !' વકરનુ` કા`
મેજર વાકરે વડાદરા પહેાંચી ( જાન્યુઆરી ૧, ૧૮૦૧) જોયું કે આનંદરાવ નબળી મુદ્ઘિના, આરાથી ભયભીત થયેલા, જાગીરદાર મલ્હારરાવને અમિત્ર તરીકે માનતા થયેલા અને એના ભાઈ કાન્હાજીરાવને કેદમાં પૂરી રાખવાથી. ચિંતિત છે. રાજ્ય ભારે દેવામાં ડૂબેલુ હતુ. લશ્કરમાં તીવ્ર અસ તેાષ વ્યાપેલો હતા અને એ બંડખોર સ્થિતિમાં હતું. સમગ્ર વહીવટીતંત્ર મોકૂફ રખાયેલી સ્થિતિમાં લાગ્યું. આ બધી પરિસ્થિતિ જોઈ વકરે દીવાન રાવજીને બધા
