________________
૮૩
પ્રકારની ગતિ, જાતિ વગેરેની
રસકસ વધારેમાં વધારે હોય તે પ્રાપ્તિ થાય. ૮ ગોત્ર-જેથી ઉચ્ચ
સુષમસુષમા-સુખમસુખા-કાળ. જે પણું કે નીચપણું પમાય. આ
સમયે સુષમસુષમા કાળ કરતાં આઠ કર્મશત્રુઓ છે. આમાંનાં
થોડી ઉણપ આવેલી હોય તે પ્રથમનાં ચાર આત્માના મૂળ
સુખમાકાળ. જે સમયે સુખમાકાળ વરૂપને જ ઘાત કરનારાં છે.
કરતાં વધારે ઊણપ આવેલી હોય માટે તેને “ઘાતી કર્મના નામે પણ
અને સુખનું પ્રધાનપણું હોવા સાથે ઓળખાવેલાં છે. બાકીનાં ચાર
દુઃખ પણ દેખાતું હોય તે સુષમદુ“અઘાતી કર્મ” કહેવાય છે.
જમાકાળ. જે સમયે દુઃખનું પ્રધાનઆદાન ભાંડ માત્રનિક્ષેપણ સમિતિ
પણું હોવા સાથે સુખ પણ દેખાતું પિતાનાં ઉપકરણને લેતાં અને
હોય અને જમીન, વૃક્ષોના ગુણેને મૂકતાં કે વાપરતાં એ જાતની
તથા માનના પૂર્વોક્ત માનસાવધાની રાખવી જેથી આજુ
ચિત ગુણોને હાસ વધુ પ્રમાણમાં બાજુના કેઈ પણ ચેતનને દુઃખ
જણાતો હોય તે દુષમસુષમાકાળ. કે આઘાત ન થાય, પોતાનો
જે સમયે જમીન તથા વૃક્ષના - સંયમ બરાબર સચવાય અને ઉપ
ગુણોને તથા પૂર્વોક્ત માનવોના કરણે પણ બરાબર સચવાય.
ગુણેને હાસ સવિશેષ પ્રમાણમાં આગિક-જે અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયા
જણાય અને દુઃખનું જ પ્રધાનપછી કેવળજ્ઞાન થતાં સુધી ચાલ્યું
પણું દેખાય તે દુષમાકાળ. અને જાય નહીં તે. આને માટે અધેડ
જે સમયે કેવળ દુઃખ જ દુઃખ
જણાય અને બીજા કોઈ રસકસ કે વધિક” શબ્દ પણ વપરાય છે.
ગુણેને વધારેમાં વધારે પ્રમાણમાં આયામ-ઓસામણ-ભાત વગેરેનું ઓ
હાસ થયેલો હોય તે દુષમદુષમા સામણ
કાળ. આગળના ત્રણ આરાનું નામ આયુષ્યકર્મ-(જુઓ આઠ કર્મ શત્રુઓ).
ઉત્સપિણી કહેવાય છે અને આરા-જેમ ગાડીનાં ચક્ર-પૈડાંને આરા
પાછળના ત્રણ આરાનું નામ “અવલગાડેલા હોય છે તેમ કાળચક્રને
સર્પિણ” કહેવાય છે. પણુ આરા હોય છે, આવા આરા છે હાય છેઃ ૧ સુષમસુષમા, આર્તધ્યાન-મનને, ઇંદ્રિયોને, દેહને કે L૨ સુષમા, ૩સુષમદુષમા, ૪ દુષમ
પરિસ્થિતિને અપ્રિય કે પ્રતિકૂળ સુષમા, ૫ દુષમા અને ૬ દુષમ
સંયોગો આવતાં મનમાં જે ફ્લેશ દુષમા. જે સમયે જમીન, વૃક્ષ
થાય, વિક૯પ કે કુવિક આવે વગેરેનો અને માનવોના ન્યાય, .
અને તેમને દૂર કરવા માટે મનમાં - પુરુષાર્થ, ધર્ય, ક્ષમા વગેરે ગુણોને
જે ચિંતા થાય તે આર્તધ્યાન. આર્ત
