________________
આહિંસાનું વિધેયાત્મક સ્વરૂપ ક જૈન ધર્મના અભ્યાસી રેખાબહેને ;િ ડો. રેખા ગોસલિયા સોશિયોલોજી, સાયકોલોજી પર Ph.D. કર્યું મુંબઈ યુનિવર્સિટી અને SNDT યુનિવર્સિટીમાં અધ્યાપનનું કાર્ય કરતા હતા.
“જનનીની જોડ જગે નહીં જડે રે લોલ, અહિંસાની વાત જગે નહીં જડે રે લોલ,
અહિંસા તો માતાની માફક સદા સર્વદા સહુ કોઈનું કલ્યાણ અને મંગલ કરનારી છે. પરંતુ આ સર્વ કલ્યાણકારી તત્ત્વની પિછાણ થવા માટે સામાન્ય માનવીને સંતાપ તથા અશાંતિનો કટુ અનુભવ થવાની જરૂર છે, અને આવો અનુભવ અનેક રીતે આજના માનવીને ખાસ્સો એવો થયો છે.
અહિંસાના સિદ્ધાંત માટે અનેક વિદેશી વિદ્વાનોએ ટીપ્પણી આપી છે. રોમારોલાં કહે છે કે : “અહિંસાના સિદ્ધાંતોનો સિંહનાદ કરીને ગાંધીજીએ વિશ્વવિજય કર્યો. આજે હજુ આવા માણસોની વધુને વધુ જરૂર છે. અહિંસાના અમૂલ્ય વિચારનું શ્રેય ભગવાન મહાવીરને જાય છે.” અહિંસાના આ સિદ્ધાંતમાં અપ્રતિમ શક્તિ, તાકાત તથા બળ રહેલાં છે. દરેક ધર્મ ગાઈ વગાડીને અહિંસાની વાતો તો કરે જ છે, પરંતુ જેનધર્મમાં અહિંસાની વિભાવના વિશિષ્ટ છે. જૈનધર્મ જીવમાત્રને માનથી અને આદરથી જુએ છે. (Reverance for life) દરેકને જીવવાનો સરખો અધિકાર છે. જૈનધર્મમાં સર્વ અનુષ્ઠાનોમાં અહિંસા ઉપર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે. સૂક્ષ્માતિસૂક્ષ્મ જીવ તરફ અનુકંપા દર્શાવવી એવું જણાયું છે. આ ભાવ વ્યવહારમાં ઉતારવો બહુ કઠિન છે. આકરી અહિંસા પાળવી એ અશક્ય છે પરંતુ જૈનધર્મની અહિંસાની આ ભાવના તેને મુદ્ધિ ઉંચેરો ધર્મ બનાવી શકે છે.
"A for apple" ભણતી આજની ઉગતી પેઢીને “અ” નો
(જ્ઞાનધારા ૬-૭
૮૭
જૈિનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૭)
