________________
કાવ્યરસના પ્રકાર, મિથ્યાશાસ્ત્ર સ્વરોના નામ સ્થાન, તેના લક્ષણ, ગ્રામ, મૂછના વિગેરેનું વર્ણન મળે છે. આગમલોપ, પ્રકૃતિ અને વિકારનું પ્રતિપાદન કરતા વ્યાકરણ સંબંધી ઉદાહરણો છે. આ ઉપરાંત આમાં આવશ્યક શ્રુતસ્કંધના નિક્ષેપો, ઉપક્રમાધિકાર, અનુપૂર્વી પ્રમાણઢાર અધિકાર, નિક્ષેપ અધિકાર, અનુગમ અધિકાર, અને નયનો અધિકાર છે. આમાં મહાભારત રામાયણ, કૌટિલ્ય ઘોટકમુખ, વિગેરેનો ઉલ્લેખ મળે છે.
આગમોનું મહત્ત્વ જૈન પરંપરાનુસાર ભલે અનેક તીર્થંકરો થઈ ગયા, પરંતુ તેમના ઉપદેશમાં સામ્ય જરુર છે તત્કાલીન પ્રજા છેલ્લા તીર્થકરના ઉપદેશ, શાસન અને વિચારને વધારે મહત્ત્વ આપે એ સ્વાભાવિક છે. છેલ્લા તીર્થકર મહાવીર સ્વામી છે અને તેમનો ઉપદેશ વધુ પ્રચલિત બન્યો છે.
આ આગમો સર્વ પ્રવાહોના મૂળરૂપ, સર્વ નય અને પ્રમાણોથી ભરપૂર, અતિશય વિસ્તૃત તથા અગાધ ઉંડાણવાળા છે. રત્નાકરની જેમ આમાં રત્ન જેવા અગણિત આવો પ્રરૂપાયેલા છે. અનેક જિંદગીઓ પુરી થઈ જાય તો પણ આ આગમોનું જ્ઞાન પુરુ થાય તેમ નથી. કોઈ વિષય એવો નથી કે જેનું નિરૂપણ આમાં કરવામાં ન આવ્યું હોય. આત્મર્થી આત્માઓ માટે તો ખરેખર આ મોટો ખજાનો છે. આ ખજાનો મોક્ષમાર્ગને જાણવા માટે, જાણ્યા પછી આચરવા માટે અને આચરણમાં દ્રઢતા, સ્થિરતા અને દિનાનુદિન શુદ્ધિ પ્રકર્ષ લાવવા માટે આગમોનું અધ્યયન-અધ્યાપન અને ચિન્તન મનન એ રામબાણ ઉપાય છે.
જેઓ જિનવચનમાં અનુરક્ત છે શ્રદ્ધાવંત છે તેમજ જેઓ જિન પ્રવચનમાં પ્રરૂપાયેલા ધર્માનુષ્ઠાનો ભાવપૂર્વક કરે છે તેઓ મલરહિત તથા સંકલેશરહિત બનવા પૂર્વક મર્યાદિત સંસારવાળા બને છે અર્થાત થોડા સમયમાં તેઓ સંસારથી પાર પામી જાય છે.
આગમોની પ્રામાણિકતામાં હેતુ
કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચન્દ્રાચાર્ય મહારાજ પોતાની અધોગવ્યવચ્છેદ (જ્ઞાનધારા ૬-૭% ૧૯ જૈિનસાહિત્ય જ્ઞાનસત્ર ૬-૭)
