Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 45

ગદલીલ વંશી રાજાનાં
[ સપ્તમ ખંડ
નહપાણનું મરણ ઇ. સ. પૂ. ૭૪ માં નીપજયું હોવાનું માને છે પણ તેમણે પોતાની માન્યતા છે હતું તેમજ તે અપુત્રીઓ હત; જેથી અવંતિની ગાદી હકીકત ઉપર રચી છે અને જે આપણે અક્ષરશઃ
ઉપર તેને જમાઈ રૂષભદત્ત અહીં ટીપણમાં ઉતારી છે, તેમાં તો તેવું વિધાન નામ સમય બિરાજમાન થવાનો હતો. પણ કોઈ સ્પષ્ટપણે ઉચ્ચાર્યું જ નથી. તેમાં માત્ર એટલું જ તથા સંખ્યા તે સમયે તેની ઉમર ૮૦ જણાવાયું છે કે વિક્રમના રાજ્ય ૧૭ મા વર્ષે સંવત
ઉપરની થઈ ગઈ હતી. તેમજ સરની સ્થાપના થઈ, અને તેથી ૧૫ વર્ષમાંથી તે તે બહ દર હતો એટલે અવંતિની ગાદી રાજા દર્પણ ૧૭ બાદ કરતાં ૧૩૫ વર્ષ જે વિક્રમ સંવતના રહ્યા ઉર્ફ ગંધર્વસેનના હાથમાં આવી પડી હતી. આ તે સમયે અમુક બનાવ બન્યો હતો. આમાં ૧૫ર ના ક્ષત્રિય રાજા બહુ પરાક્રમી હતો તથા તેણે ગર્દભી આંક સાથે તે વંશના અંતને કાંઈ સંબંધ છે કે કેમ નામની વિદ્યા સાધી હતી. તે ગર્દભ વિદ્યાનો મહિમા તે વિશે કાંઈ ઈસારો પણ નથી : બકે ઈતિહાસના એવો હતો કે, જ્યારે તેની સાધના કરે ત્યારે તેને જ્ઞાનથી આપણે એમ કહી શકીએ છીએ કે તે આખું સાધક પુરૂષ પિતાનું મહે ઉઘાડીને એક જાતનો કથન શક સંવતના સમય નિર્ણય માટેજ વદેલું છે. ગર્દભ–ખરના ભંકણ જેવો અવાજ કરે, અને તે એટલે તેમાં કહેવાની મતલબ એવી છે કે, વિક્રમ સૂર જેના જેને કાને પહોંચે તે સર્વ મરણને શરણ સંવતના ૧૩૫ વર્ષ ગયા બાદ શક સંવતની સ્થાપના થઈ જાય. વળી આ વિદ્યાની સાધના અમુક દિવસેજ થઈ હતી. બાકી તો વિક્રમ રાયે ૧૭ મા વર્ષેજ તે કરી શકે એવી પણ વિધિ હતી. આ ગર્દભી વિદ્યા વિક્રમ સંવતની સ્થાપના થઈ તે હકીકત પણ માન્ય તેને સાધ્ય હોવાથી તેનું ખરૂં નામ ઉપર પ્રમાણે નથી; વળી ૧૫ર ન આંક કયાંથી ઉભા કરાયા છે જે કે દર્પણ હતું છતાં, તેને કઈકે ગધરૂપ (ગદ્ધાના તે જે કે જણાવ્યું નથી છતાં ૧૩૫+૧૭ = એમ જેવું સ્વરૂપ છે જેનું તે) નામ પણ આપ્યું છે. તથા કરીને ૧૫ર જોડી કઢાયો હોય તે તે પણ માન્ય તેના વંશનું નામ ગભીલ વંશ પાડયું છે. એટલે આ નથી એમ આગળ ઉપર સમજાશે. આ કથનમાં વિશની સ્થાપના ઇ. સ. પૂ. ૭૪ મ. સ. ૪૫૩ માં ૧૫ર ન આંકની ઉત્પત્તિના મેળ માટે ભલે કશેયે થયાનું ગણી શકાશે.
ઉદગાર મળતા નથી છતાં અન્ય ઘણે ઠેકાણે થી આ વંશના પ્રારંભ માટેના સમયનો નિર્ણય તે વસ્તુને સમર્થન કરતી હકીકતે તે મળે છે જ; કરવામાં જેમ ઘણાખરા સંમત છે તેમ તેના અંત અને તે ઉપરથી તે વંશની આખી ને આખી નામાવળી વિશેના સમય માટે નથી. એક પક્ષક તેને અંત તથા સમયાવળી ગોઠવી દીધેલ પણ નજરે પડે છે; ઇ. સ. ૭૮ માં ગણીને એકંદરે તે ૧૫ર વર્ષ ચાલ્યો છતાં કહેવું પડશે જ, કે જ્યાં સુધી તે આંકની
(૧)નીચેની ટીકા નં. ૪૭, ૪૮ સરખાવો.
વળી જુઓ એશિયાટિક રીસચીઝ પુ. ૯, પૃ. ૧૪૫ (૨) પ્રીસેસ જરનલ ૪, પૃ. ૬૮૮; જ, એ. સે. બે (૩) ના. પ્ર, પત્રિકા પુ. ૧૦ ભાગ ૪, પૃ. ૨૪:૫. ૪૯ ભાગ ૧:–
सप्तदश वर्षे विक्रम राज्यानंत्तरं वत्सर प्रवृत्तिः । The father of Vikrama is called Ghosh
कोऽर्थः । नभोव हन राज्यात् १७ वर्षे विक्रमादित्यस्य Raja or the king of thickets; which is an
राज्यम् । राज्यानंतरं च तदैव वत्सर प्रवृत्तिः । ततो other name for Gandharup or Gaddharaj in દ્રિ પવારા રાત (૧૬૨) મધ્યાત્ ૧૭ વઘપુ નર્તપુ the west=વિક્રમના પિતાને ઘેષ રાજા અથવા ઝાડને શેષ પંચત્રિરાવિક રાત (૧૬) વિક્રમ મા વિષ્ટમ્ | રાજા કહેવાય છે, જેને પશ્ચિમમાં ગધરૂપ ઉર્ફે ગદ્દારાજ (૪) નીચેના સ્થાનેથી આ વંશના રાજાઓની આંક
સંખ્યાને લગતી હકીક્ત મળે છે. પણ કઈમાં ૧૫૨ આંક વિશે