Page Text
________________
*
*
*
- -
-
હાથીગુફાના લેખના
[ દશમ ખંડ
ભિષેક પછી લગભગ પંદરેક વર્ષે કોતરાવ્યો છે, ત્યારે એક તે તે રાજાનો નંબર જ સિંહલદ્વીપની વંશાપિતાની છત વિશે તેને ખાત્રી થઈ ગઈ હતી; વળીમાં ત્રીજો ગણાય છે એટલે તેને આશ્રીને પણ તે એટલે તે પ્રમાણે તે નોંધ લેવામાં વ્યાજબી હતો વપરાયો ગણાય; અથવા તેનો રાજ્યારંભ મ. સં. ૬૫ = એવી દલીલ જે કરવામાં આવે, તે પ્રશ્ન એ ઈ. સ. પૂ. ૪૭૨ માં થયો છે અને તેના ત્રીજા વર્ષે થાય છે કે જે વેન રાજાની સરખામણી કર્યાનું એટલે મ. સ. ૯૮ = ઈ. સ. પૂ. ૪૨૯ માં આ વિદ્વાનોએ મનાવ્યું છે તે વેન રાજા વિશે આ દષ્ટાંત દ્વિતીય પંક્તિમાં વર્ણવેલ બનાવ બનવા પામ્યો છે સિવાય અન્ય સ્થાને કયાંય ઉદાહરણ રૂપ તેનું નામ તે દર્શાવવા માટે પણ તે આંક વ૫રાયો હોય એમ લેવાયાનું જણાયું છે કે અત્ર માત્ર અર્થ બેસારવા ગણાય; ત્રીજી રીતે જે તેને ત્રીજી પંક્તિમાં આવતા પુરતું જ તેને આગળ ધરવામાં આવ્યું છે? મતલબ કે “કુરાયુ' શબ્દની સાથે જોડો તે, કલિંગરાજઉપરની સર્વ સ્થિતિ માત્ર કલ્પનામાંથી જ ઉભી કરાયાનું વંશના ત્રીજા યુગમાં થયેલ, એવા અર્થમાં તે વપદેખાય છે. જ્યારે ખરી વસ્તુ સ્થિતિ એ છે કે તે રાયો ગણાય. અને તેને ભાવાર્થ લિંગ પતિના જે યુવરાજ પદે હતો ત્યારે તેના પિતા તરફથી તેણે દક્ષિણ ત્રણ વિભાગ પાડી બતાવ્યા છે (જુઓ દશમા ખંડે, હિંદમાં ચડાઈ કરી હતી અને કદાચ સિંહલદ્વીપ સુધી૪૦ પ્રથમ પરિચ્છેદે, પૃ. ૨૩૧ની વિગત) તેમાંના છેલ્લા પણ તે પહોંચ્યો હતો. ત્યાં તે સમયે અભય નામનો યુગમાં-વિભાગમાં રાજા ખારવેલ થયો હતો એમ રાજા સુરતમાં જ ગાદીએ બેઠો હત; વળી તે અભય સમજવું રહે; વળી ચોથી રીતે એમ અર્થ થાય કે, રાજા રાજાના વંશનો આદ્ય પુરૂષ વિજય હતા તેથી કે ખારવેલ પોતે જ પોતાના વંશમાં ત્રીજે રાજા થયો અન્ય કારણથી તે અભયનું નામ કદાચ અભિવિજય છે (પ્રથમમાં તેને દદે ક્ષેમરાજ, બીજે નંબરે તેને પડયું લાગે છે; તે અભય રાજાનું રાજ્ય ૬૫ વર્ષનું પિતા વૃદ્ધિરાજ અને ત્રીજો નંબરે પિતે); આ ચાહ્યું છે અને અતિ પરાક્રમી થઈ ગયો છે એટલે પ્રમાણે કૃતી શબ્દને ભાવાર્થ ચાર રીતે સમજાવી તે નાનપણમાં જ ગાદીએ બેઠો હતો અને તેનું રાજ્ય શકાય છે. તેમાં અમારા મંતવ્ય પ્રમાણે વચલા બે દિવસનુદિવસ વર્ધમાન-વધતું જતું હતું, વધારે તેજવંત માર્ગ, બીજો અને ત્રીજો માર્ગ બરાબર લાગે છે, થતું જતું હતું. એટલે તેની સરખામણીમાં પિતાને કેમકે અભિવિજય રાજાના ત્રીજા વર્ષે રાજા ખાર
વયથી પિતાનું રાજ્ય ૫ણ ઉત્ત- વેલને રાજ્યાભિષેક પણ થયો છે તેમજ ચેદિ રેત્તર વૃદ્ધિ થતું જતું હતું તે દર્શાવવાને વર્ધમાન રાજાઓના ત્રીજા યુગમાં જ તે, થયો છે. વળી તેની ૌરાન ૪૨ મિયિની તૃતીએ એમ લખ્યું છે. સાબિતી એ છે કે, રાજા ખારવેલે પિતાને (જુઓ
() આમાંનો વૃત શબ્દનો અર્થ “ત્રણ” એમ લેખની પંકિત ૧૭ માં) “ પ્રવૃત્ત ચક્રવાળા રાજર્ષિથાય છે, પણ તેનો અર્થ ચાર રીતે ઘટાવી શકાય વંશ વિનિઃસૃત” અને “મહામેધવાહન ચેદિરાજ વંશતેમ છે. જે તેને અભિવિજય શબ્દની સાથે લેવાય વર્ષન” (જુઓ લેખ પંકિત ૧) તરીકે જણાવેલ છે. તો તેને અર્થ પણ બે રીતે ઘટાડી શકાય તેમ છે; મતલબ કે તેણે પિતાને સંબંધ મહારાજા કરેકંડુ મહા
(૪૦) ત્યાં સુધી તે ગમે છે, તેની ખાત્રી એ પરથી (૧) આ સિંહલદ્વીપના રાજાની વંશાવલી માટે પુ. થશે કે, તેણે પોતાની આખી કારકિર્દી દક્ષિણ હિંદની ૨. પૃ. ૨૬૪ ટી. નં. ૭૧ માં જુઓ. ચડાઈ કરવામાં જ ગાળી છે (જે તેના શિલાલેખમાંની (૪૨) અહીં મૂળમાં બે ય જે લખાયા છે તેને બદલે હવે પછીની પંક્તિના વર્ણનથી સ્પષ્ટ થાય છે.)
એક વ જોઈએ; એટલે કાં તે ઉદલમાં ભૂલ થઈ છે અથવા : વળી સરખાવો પૃ. ૨૭૯–૮૦ ઉપર, નેધ તરીકે રજુ તે પ્રાચીન સમયે લેખકો કોઈ વખત એક અક્ષરને બે વખત કરેલા અમારા વિચારે.)
લખી જતા હતા તેનું આ દષ્ટાંત પણ હોય.
| SR No. | 032486 |
| Book Title | Prachin Bharat Varsh Part 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Tribhuvandas Laherchand Shah |
| Publisher | Shashikant and Co |
| Publication Year | 1938 |
| Total Pages | 496 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |