Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 284

પ્રથમ પરિદ ] વંશના નામની સમજ
૨૪૧ “ચેદિવશ પડી ગયું હોવું જોઈએ. બાકી ખરી રીતે “નાગરી પ્રચારિણી પત્રિકાના કાર્તિક માસમાં બહાર ચેદિ નામ, નથી કોઈ દેશનું, જ્ઞાતિનું કે સ્થળનું. પાડયો છે. જેનો ગુજરાતી અનુવાદ તથા વિવેચન આ પ્રમાણે મારી માન્યતા બંધાણી છે. તેમ બીજી સાથેની સમજૂતિ જૈનસાહિત્ય સંશોધક ખંડ ૩, અંક તરફ વિદ્વાનોની માન્યતા જે બંધાઈ છે તે નીચે ૩, પૃ. ૩૬૬થી આગળ પૃષ્ઠમાં ઉતારાયાં છે તેમાં પૃ. રજા કરું છું. કઈ વાસ્તવિક ગણાય તેમ છે, કે બન્નેમાં ૩૬૯ માં જણાવાયું છે કે, કેટલાક અંશામાં લેખ ગળા કાંઈક સત્ય સમાયેલું છે, તેનો વાચક પોતે સ્વયં ગયો છે, કેટલીક પંકિતઓની શરૂઆતના બારેક બાંધી લેશે. તે આ પ્રમાણે છે.
અક્ષરો પત્થરનાં ચપતરાં સાથે ઉડી ગયા છે અને હાથીગુંફાના લેખમાં પ્રથમ પંક્તિમાં જ ખારવેલ કેટલીક પંક્તિઓમાં વચ્ચે વચ્ચે અક્ષરે એકદમ ઉડી ચક્રવતી પિતાને ઍર (ઍલ) મહારાજ મહામેઘવાહન ગયા છે તથા કન્યાંક પાણીથી ઘસાઇ ગયા છે. ક્યાંક ચેદિરાજના વંશજ તરીકે સંબોધે છે. આમાંના મહામેઘ- ક્યાંક અક્ષરની કોતરણી વધી ગઈ છે અને જળપ્રવાહ વાહન અને ચેદિરાજ શબ્દના અર્થ સ્પષ્ટ છે, તેમ વળી તેમ જ બીજાં કારણોથી ભ્રમત્પાદક ચિહે ઉત્પન્ન ઉપરમાં તેના ખુલાસા પણ અપાઈ ગયા છે. ઔર શબ્દ થઈ ગયાં છે. જ્યાં સુધી ટાંકણની નિશાની છે અને માટે એક વિદ્વાને એમ સ્પષ્ટીકરણ કરેલ છે કે, કયાં કાલત ભ્રમજાલ છે એને ઉકેલ કરો એજ Aira, a descendant of Ira or lla, આ લેખનું રહસ્ય છે ઈ. ઈ. એટલે કહેવાનું એ છે identifies one of the main dynastic કે, જેવા સ્વરૂપમાં અને જેવા ભાવાર્થમાં અત્યારે divisions to which the Chedis do તેનાં વાચન અને ઉકેલ થઈ રહ્યાં છે તેમાં સુધારા belong according to the Puranas) વધારાને ઘણાં સ્થાન છે. તેમાં આ ચક્રવર્તી ખારવેલના (Parpiter J. R. A. S. 1900 p. 11-26)= વંશની ઓળખ આપતું વાક્ય એકદમ પ્રથમ પંક્તિ એર એટલે ઈરા અથવા ઈલાના વંશજો (ગણાય) માં જ અપાઈ ગયું છે. તે દેખાવમાં તે અખંડ છે અને પુરાણોના કથન પ્રમાણે ચેદિરાજાઓ જે વંશની એટલે શેષ પક્તિઓમાં જેમ અક્ષરની ત્રટી પડી એક મુખ્ય પ્રશાખાના છે તે આ જ વંશ છે. (જુઓ ગઈ છે (જેમાંની કેટલીકની સુધારણા વિશેનું વિવેચન જ. જે. એ. સે સને ૧૯૦૦ નું પુસ્તકો એટલે કે તથા સૂચન આગળ ઉપર આપણે હાથ ધરવાનાં છીએ) મુખ્ય વંશ ઈ-લિાને છે અને તેની એક પ્રશાખામાં તેમ અત્ર થવા નથી પામ્યું પણ પાણીને ઘસારાથી,
આ ચેદિપતિઓ ઉતરી આવેલ સંભવે છે. ચેદિવંશને ટાંકણાવ ઘડતર કરતાં હાથ છટકી જતાં થયેલ ઉલેખ સ્વતંત્ર વંશના નામ તરીકે થયેલ નથી વિકતિથી કે અન્ય કારણવશાત ઉત્પન્ન થયેલ શ્રમદેખાતો. પરંતુ સંભવિત દેખાય છે કે ઈરાના વંશની ત્પાદક ચિહથી જે ફેરફાર થઈ ગયા છે તેવા આ શાખારૂપે તે હેય. વળી જેત નામના લેકે વિદર્ભ પંક્તિમાં પણ બની ગયા હોય તેમ સંભવિત છે. દેશમાં રહેતા હતા એમ વૈદિક ગ્રંથમાં લખાયેલ એટલે આપણે તેના લિપિત્તોને એમ સૂચન કરી નજરે પડે છે. ૩ અને ચેત ઉપરથી ચેદિવંશ શોધાયું શકીએ કે આ વંશની ઉત્પત્તિના સંભવિતપણા માટે હશે. આવી અનેકવિધ યુક્તિઓથી તેનો સંબંધ જે સૂચનો આપણે ક્યાં છે તેને અનુસરતું કેાઈ વાચન ગોઠવાય છે.
તેમાંથી ઉપલબ્ધ થાય છે કે કેમ તે વિશે તેઓ - એક બીજી વાત વિચારવા જેવી છે. આ મહેરબાની કરી તપાસ ચલાવે. આખો લેખ મરહુમ પંડિત જયસ્વાલજીએ સં. ૧૯૮૪માં અત્યારે પ્રચલિત માન્યતા એવી બંધાયેલી છે કે,
(૩૩) જુઓ ઉપરની ટી. નં. ૪
-
(૩૨) જુઓ જ, બી. એ. પી. સે. પુ. ૧૩ સન ૧૯૨૭ ૫, ૨૨૩