Prachin Bharat Varsh Part 04

SR No.: 032486
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1938
Total Pages: 496
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 130

-
-
-
-
પ્રથમ પરિછેદ 1.
વિટંબણાઓ
અદ્યાપિયત જણાવી ગયા છીએ. આનાં દષ્ટાંત બન્નેમાં ૯૮૦, ૯૯૩ અને ૯૯૮ના આંક મળતા આવે વિપુલપણામાં તે શૃંગવંશની હકીકત જ નજરે પડે છે. બંને પ્રસંગે શ્રતજ્ઞાન સંબંધે જ છે અને બને પ્રાચીન છે; કેમકે તે વંશ વૈદિક ધર્મને અનુયાયી હતા; જેથી સમયના છે તથા અતિ પ્રભાવવંતા અને મહત્વપૂર્ણ તેમનાં શાસ્ત્રગ્રંથોમાં–પુરાણમાં–તે રીતીથી કામ લેવાયું પ્રસંગો છે; એટલે કેટલાક વિદ્વાનોએ તે બન્નેને છે. આ પ્રમાણે એક દૃષ્ટાંત થયો. વધારે સ્પષ્ટીકરણ એકજ પ્રસંગ તરીકે માની લીધા છે. જ્યારે વાસ્તવિક માટે વળી એક દૃષ્ટાંત આપીએ.
પણે જે તે પ્રથમ સમય ૫૧૦ ગુ. સં =વિ. સં. જેમ ઉપર દર્શાવેલ બનાવ, પુસ્તક-શ્રુત જ્ઞાનના ૮૮પ છે ત્યારે બીજાને સમય૫ વિ. સં. ૯૮૯ને ઉદ્ધારનો છે તેમ અત્રે ટાંકવા ધારેલ બીજો પ્રસંગ છે; એટલે કે બન્ને પ્રસંગે વચ્ચે ૯૫ વર્ષનું અંતર પણ શ્રતજ્ઞાનના વાચન પરત્વેને છે. અને તે પણ છે. આ પ્રમાણે વિક્રમ સંવત્સરના આંકો પર સૌરાષ્ટ્રની ભૂમિ ઉપર જ બનવા પામ્યો છે. તેમનામાં મતમતાંતર ધરાવતા અન્ય પ્રસંગો અનેક નોંધી કલ્પસૂત્ર નામનો અતિ પવિત્ર મનાતે એક ગ્રંથ છે. શકાય, પણ આલેખન વિસ્તારના ભયથી અત્ર વિક્રમ સંવત ૯૮૦ની સાલ સુધી તેનું વાચન, માત્ર અટકી જઈશું. સાધુ વર્ગ જ કરી શકતા હતા. પણ તે સાલમાં હવે દિગંબર સંપ્રદાયને એકાદ દષ્ટાંત આપીએ. સૌરાષ્ટ્રના આણંદપુર-વહેંમાનપુરના રાજા ધ્રુવસેનને તે પણ ઉપરના કપસૂત્રના વાચનની હકીકત અંગેનો જ પુત્ર મરણ પામ્યો હતો અને તે સ્વધર્મીનુયાયી હોવાથી છે. અને તેને મર્મ પણ ઉપરના નિવેદન પ્રમાણે સમતેના શેકનિવારણ સારું તે સમયના જૈનાચાર્ય ઉપરના જવો રહે છે. પણ તે સંબંધી જે ખુલાસે તેઓ કરે કલ્પસૂત્રનું વાચન સભાસપક્ષ ૧૩ કર્યું હતું. આ બનાવ છે તે જુદા પ્રકારના હોઈ છે જ તે અત્રે જણાવીશ. વિક્રમ સંવત ૯૮૦માં બન્યો છે જ; પણ એક મતે તેમનામાં મળે ચાર સંધ હોવાનું મનાયું છે તેમાંના એકનું ૯૮૦ કહેવાય ત્યારે બીજા મતે તેને ૯૯૩ અને ૯૯૮ નામ સરસ્વતી સંધ છે. તે સંધના આચાર્યોની એક પણ કહેવાય જ, અને આ ત્રણે આંક ઉપર ટકેલા પટ્ટાવળી છે તેને સરસ્વતી સંધની પટ્ટાવળી કહેવાય છે. તે દેવઢીગણિક્ષમાશ્રમણના દૃષ્ટાંતની પેઠે સત્ય જ છે. સંબંધી વિવેચન કરતાં એમ જણાવ્યું છે કે વિક્રમ પરંતુ આ બન્ને બનાવ વચ્ચેનું–શ્રુત જ્ઞાનના પ્રચારનું રાજા ૧૮ વર્ષનો થયો, ત્યારે તેમને રાજ્યાભિષેક થયો અને કલ્પસૂત્ર સભા સમક્ષ વંચાયાનું-એક કાકાલીય હત૮૭. એટલે તેનો સંવત તેના જન્મ દિવસથી જે સાદશપણું ઉભું થયેલું બતાવવાની જરૂર દેખાય છે: ગણવામાં આવે તે આ અઢાર વર્ષને ફેર નીકળી જાય.
(૮૧) આનાં દષ્ટ વિપુલપણામાં તે શુંગવ શની કહેવાય ? તે સમયે સૌરાષ્ટ્ર ઉપર કે ગુજરાત ઉપર કેની હકીકતે જ નજરે પડે છે; કેમકે તે વંશ વૈદિક ધર્મને આણ ચાલ હતી ? તે સર્વ હકીક્ત શિલાલેખના આધારથી મેં અનુયાયી હતે; જેથી તેમના શાસ્ત્રગ્રંથ-પુરાણમાં તે પુરવાર કરી બતાવી છે તે માટે જુઓ જૈન ધર્મપ્રકાશ રીતથી કામ લેવાયું છે.
નામના માસિકમાં પુ. ૪૫ અંક ૫ પૃ. ૧૬૧-૧૭૪ સુધી (૮૨) આ ૯૮૦ના આંકને કેટલાકો વીર સંવતને માને મારે લેખ છે. તેના ખુલાસા માટે નીચેની ટી. નં. ૮૩-૮૪ જુઓ. (૮૫) ઉપરની ટી. નં. ૮૨ જુઓ.
(૮૩) જુઓ વિનયવિજયજીત કલ્પસૂત્રની સુખધિકા- (૮૬) જુઓ મુનિ કલ્યાણવિજયજીએ લખેલી જૈિન વૃત્તિનું ભાષાંતર પૃ. ૭ કદાચ તેમાં ૯૦૦ (વિક્રમ સંવત) લખે કાળ ગણના', મુદ્રિત ૧૯૭૬, પૃ. ૧૫૬ (આ આખે નિબંધ હાય પણ લહિઆઓએ વી. ૯૦૦ (વીરાત એટલે વીરને કાશીની નાગરી પ્રચારિણી સભાની પત્રિકા પુ. ૧૦ ભાગ સ વત) લખી વાન્યો હોય.
૪માં પ્રસિદ્ધ થઈ ગયો છે). (૮૪) આ આખાયે બનાવ ક્યારે બન્યો હતો? આ ધ્રુવસેન (૮૭) તેને રાજ્યાભિષેક ૧૮ વર્ષે નહિ પણ ૨૪-૨૫ રાજા કાણ? તેનું નગર આણંદપુર-વર્ધમાનપુર કયાં આવ્યું વર્ષની ઉમરે થયો છે (જુઓ ઉપરમાં પૃ. ૨૮ ).