Prachin Bharat Varsh Part 03

SR No.: 032485
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1937
Total Pages: 512
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 430

ત્રૈકૂટકાના સંબંધ
પરિચ્છેદ ]
it is certain that they ruled in the same region, and that there is no reason why they may not have belonged to the same dynasty=di નોંધ લેવી રહે છે કે, તેને (ઇશ્વરસેનના ) ખાપ આભીર શિવદત્ત કાઇ રાજપદનો ઈલ્કાબ ધરાવતા નથી; અને આ સ્થિતિ એમ સૂચવે છે કે, તે પાતે ( ક્ષ્રસેન )જ આભીર વંશના આદિ પુરૂષ તથા ધણું કરીને ઇશ્વરદત્તના પુરાગામી હતા. પૂર્વ સમયના આ આભીરે અને પાછ ળના ત્રૈકુટકા૫૪ વચ્ચે ખરેખર સબંધ શું હતા તે જો કે સાખિત થતું નથી, પણ એટલું ચાસ છે
તેએ એક જ પ્રદેશ ઉપર અધિકાર ભાગવતા હતા તેમજ તે એક જ વંશના હતા, એમ ન માનવાને કાંઇ જ કારણ નથી ” આ કથનમાંથી આપણે જે ઉપયાગી તત્ત્વ લેવુ' રહે છે તે એટલુ જ આભીરો અને ત્રૈકુટકા એકજવંશના છેઃ શિવદત્ત૫૭.-આભીરપ
*,
। વ્શને અને સંવત્સરના સ્થાપક રાજાપ૯ ધરસેન ઇ. સ. ૨૪૯ થી ૨૬૧
=જેણે. ત્રિરસ્મિ૬° પ્રદેશ ઉપર હકુમત સ્થાપી હતી.
1
મહાક્ષત્રપ૬૧ ઇશ્વરદત્ત૬૨ ઇ. સ. ૨૬૧૬૩ થી ૨૬૪=જેણે પેાતાના પિતાની હકુમતમાં વધારા અથવા તેથી આગળ૪
કરી–ક્ષત્રપ રાજ્યના કેટલાક મુલક જીતી લઈ–૬૫ મહાક્ષત્રપપ૬ ધારણ કયુ་૬૬ હતું.
(૫૪) ‘પાછળના’ શબ્દ સૂચવે છે કે, આગળ પણ કેટલાક ત્રૈકૂટકા થયા હાવા જોઈએ. અહીં પાછળના Àટકા એટલે પેલા ૨૦૦ સવસરવાળા, ધરસેને ઈ. જાણવા (જીએ પૂ. ૩૭૭ ઉપર પારડીના લેખ ન, ૪૪)
(૫૫) તુઓ ઉપરની ટીકા નં. ૪૯,
(૫૬) જુએ ઉપર પૃ. ૩૭૫ નાસિકને શિક્ષાલેખ નં. ૪૩.
૩૮૩
તેમાં પ્રથમ શિવદત્ત, તે પછી સંવત્સરના તેમજ આભીરવંશના સ્થાપક ઇશ્વરસેન અને તે બાદ ઇશ્વરદત્ત મહાક્ષત્રપ : આટલુ' સાબિત થયા પછી, હવે આ એ વ્યક્તિના સમય શોધવાનું જ બાકી રહે છે. તેમાંય ઇશ્વરદત્તના સમય તે ક્ષત્રપોની વંશાવળી ઉપરથી ઇ. સ. ૨૬૧-૨૬૪ ના આપણે તારવી કાઢયા છે ( જીએ ટીકા નં. ૪૬ ) તેમ ઇશ્વરસેનને જો વંશના સ્થાપક-એટલે સંવત્ સરને પણ સ્થાપક-ગણવામાં આવે તે તેના રાજ્યની આદિ ઇ. સ. ૨૪૯ ઠરાવવીપપ પડશે : વળી શિલાલેખથી જણાયું છે કે તેણે ઓછામાં ઓછા નવ વા રાજ્યપ૬ કર્યું જ છે. એટલે ૨૬૧ અને ૨૪૯ વચ્ચેના ખાર વર્ષ સુધી તેને રાજવકાળ હતો એમ માની લેવું તે અયેાગ્ય નહી ગણાય. અને તેમ ઠરાવતાં પૃ. ૩૭૯ થી શરૂ કરેલી આ ચર્ચાનું છેવટ આ પ્રમાણે નાંધી શકાશે.
(૫૭) રાજપી ધારણ કરી નથી તેથી તેને તે વશનો આદિ પુરૂષ ઠરાવી શકાય નહીં.
(૫૮) આભીર તા તિ અને છે તે ઉપરથી સુતર નામ “આભીર વંશ ” લખાયુ છે. પણ ખરી રીતે તેમના ગાત્રનું કે કુળનું નામ જ વધારે મધબેસતુ ગણી શકાય,
(૫) રાજપદે બેઠા છે તેથી (સરખાવે। ટી નં. ૫૭) તેને આદિપુરૂષ ગણુાચ, વળી તેના સમય ઈ.સ. ૨૪૯ છે,અને સંવત્સરના સમય પણ તે જ; એટલે તેના અમલની શરૂઆતના સ્મરણચિન્હ તરીકે તેને ગણવા રહે. બાકી સંવતસરનાં પ્રવત ક તા ઈશ્વરદત્ત જ છે; કેમકે તે વિશેષ પ્રતાપી નીવડયા છે તેમજ સ્વતંત્રતાસૂચક મહાક્ષત્રપનું