Prachin Bharat Varsh Part 01

SR No.: 032483
Original Sutra Author: N/A
Author: Tribhuvandas Laherchand Shah
Publisher: Shashikant and Co
Publication Year: 1935
Total Pages: 524
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 16 MB

Page 65

પ્રવેશક
[ પ્રાચીન
બહુલતા સર્વવ્યાપી પ્રવરી રહી હોય ત્યારે ખામી શેની હોય કે મનુષ્યને અન્ય સાધન ઉપર અવલંબન લેવું પડે ?
પણ કાળે કરીને જ્યારે શ્રુતિ અને સ્મૃતિમાં ન્યૂનતા જણાવાનો કાંઈક અંશે પણ પ્રારંભ થયો
હશે ત્યારે, તેવા તેવા ન્યૂન પ્રાપ્તિવાળા જીવોના લાભ માટે શાસ્ત્રકારોએ હૃતિ અને સ્મૃતિનાગ્રંથની રચના કરી હોવી જોઈએ, બાકી તે પહેલા બહુધા લિપિ જેવું કાંઈ નહીં હોય એમ કલ્પનાથી અનુમાન કરવું પડે છે. આ સમયને વૈદિક મત
કતાં રાજવીના મનમાં ચેથા આરા ના સમય સુધી ફુર્યો હોય એમ ઇતિહાસ ના પાડે છે. જ્યારે જોરૂ માટેની લડાઈ તે યુગાની જ છે-અનાદિ કાળથી જ ચાલી આવી છે; કેમકે જ્યારે લડાઈ કરવા માટેનું કારણ, ઉદરનિર્વાહ માટેના કારણને એટલે જરના કારણને અભાવ હોય તેમજ જમીન મેળવવા અને મોટા ભા કહેવરાવવાના અભિમાનને એટલે જમીનના કારણને અભાવ હોય એમ બે અભાવ જતા રહ્યા એટલે પછી લડાઈ કરવાનું બીજું કારણ જ શું હોઈ શકે ? કેવળ જેરૂ પ્રાપ્ત કરવાને જ હેતુ ગણી શકાય.
(૧) જમીન-પૃથ્વી, ભૂમિ અથત દેશ. રાજાઓને લડાઈ લડવી પડે છે તે બે હેતુથી. (૧) એકમાં પોતે અધિકારથી, શક્તિથી સાર્વભૌમપદ પ્રાપ્ત કર્યું છે એમ તાબાના રાજાઓ ઉપર છાપ પડે તેટલા હેતુ પૂરતું જ ગણાવા માટે હેય, બાકી તે તાબાને રાજા પોતાના મુલકમાં ભલે પછી તદ્દન સ્વતંત્ર રીતે વર્ત તે રહે ( જેવી પ્રથા ગણતંત્ર-સમૂહરાજ્યના વારામાં હતી ) તેની હરકત નહીં (૨) જ્યારે બીજામાં પોતે જ તે જીતેલી જમીનને સ્વામી બની બેસે અને તે છતાયલી જમીનના મૂળ માલિકને ખેદાનમેદાન કરી, પૃથ્વી ઉપરથી તેનું અસ્તિત્વ ભેંસી નાંખે.
(૧) જરૂસ્ત્રી. સ્ત્રીના સૌંદર્યથી લલચાઈને, દેરાઇને કે તેણીના સાચા ખોટા મોહમાં ફસાઈને એક બીજા સાથે લડાઈમાં ઉતરી પડે.
આ ત્રણ કારણથી મનુષ્ય-મનુષ્યમાં ઝગડા, કંટા-ફસાદ કે લડાઈઓ થવા પામે છે. આમાં સર્વથી પ્રાચીનમાં પ્રાચીન સમયથી ચાલી આવતું કારણ જેરૂનું છે. તે બાદ જમીનનું તેમાં ઉમેરણ થયું અને સૌથી છેલ્લે કારણું જરનું વધ્યું છે.
જ્યાં સુધી ચોથે આર ચાલ્યો ત્યાં સુધી દરનિર્વાહ માટે જરાએ ચિંતા ભેગવવી પડતી નહોતી તેથી જર” માટે લડાઈ ઝગડા ઉદૂભવવા કારણ નહોતું તેમ જમીન માટે લડાઈઓ થતી હતી ખરી પણ તેમાં જે બે કારણ ઉપર બતાવાયાં છે તેમાંથી કેવળ સાર્વભૌમત્વ દર્શાવવા પુરતા હેતુથી જ લડાતી; જ્યારે સામાનું નિકંદન કાઢી નાંખી પિતાને વિજેતા કહેવરાવી માલિક બનવાને હેતુ તે રાજ
હવે સમજાશે કે જે માટે કલહ તે જુગક્તને છે; જ્યારે જમીન અને જર માટેને ચોથા આરા પછી છે. (ઇ. સ. પૂ. પર૩ બાદ) તેમાં પણ જમીનને લાભ તે હિંદ ઉપર પરદેશી આક્રમણ શરૂ થયું ત્યારથી એટલે ઇ. સ. પૂ. ૩ર૭ માં અલેકઝાંડર ધી ગ્રેઈટ ચડી આવ્યા ત્યારથી રજુ થયું કહી શકાશે. બાકી જર માટેનું પજરણ-ઉપાદાન કારણું (ધનને સંગ્રહ) મહાનંદથી શરૂ થયું; પણ કેવળ ધન માટેની લડાઈ અને મનુષ્ય માત્રનું દમન તે ઠેઠ શુંગવંશી અગ્નિમિત્રથી જ શરૂ થયું કહેવાય તેમ છે. અને તેથીજ આ બે વ્યક્તિના નામોને વૈદિક મતમાં કલિયુગ-કલિસંવતસરની ગણના કરતી વખતે પ્રધાનતા અપાઈ છે.
જરને લગતી બીજી હકીકત જરા વર્ણવવી અત્રે જરૂરી છે. જરધન, પૈસે; અને તેને હમેશાં ધાતુ (metal) સાથે સંબંધ રહ્યો છે એટલે કે જ્યારથી જરને મોહ માનવીને લાગે ત્યારથી જ જુદી જુદી ધાતુની કીંમત ગણાવા માંડી, નહીં તે ત્યાં સુધી તે