________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬
પારસ તો લોખંડને માત્ર સોનું બનાવે છે, પોતાના જેવું પારસ નહીં, પણ હે પારસનાથ પ્રભુ! તમે તો ભક્તને પોતાના સમાન ભગવાન બનાવો છો, એ તમારી વિશેષતા છે.
અંતમાં ચરમ તીર્થંકર મહાવીર સ્વામીના સ્તવનમાં તો અતિ સુંદર કલ્પનાને કાવ્યમય સ્વરુપ આપતાં કહે છે
સંગમ દુઃથ દિયા આકરા રે, સુપ્રસન્ન નિજર દયાલ, જગ ઉધ્ધાર હુર્વ મો થકી રે, એ ડૂબે ઈણ કાલ'
મારા નિમિત્તથી જગતનો ઉદ્ધાર થાય છે પણ આ વિચારો સંગમ મારા જ નિમિત્તથી ડુબે છે. અહીં “સુપ્રસન્ન' શબ્દનો અર્થ છે આત્માની આંતરિક પ્રસન્નતા એટલે કે આનંદ. જે નિર્મળ હોય તેજ પ્રસન્ન રહી શકે છે. રાજી/નારાજી જેવા ભાવો ભાવનાઓ મહાવીરમાં ન હતા. હતી કેવલ પ્રસન્નતા. આવી કરુણાના કરનારા ભગવાન - મહાવીર સ્વામી સમતાના સાગર હતા. નિંદા ને સ્તુતિ સમપણે રે, માન અને અપમાન, હરષ સોગ મોહ પરદર્યા રે, પામે પદ નિરવાણ. આમ ૨૪ ભગવાનની સ્તુતિ સ્વાધ્યાય માટે ઉત્તમ છે આરાધના
શ્રી મયાચાર્યની ઉત્કૃષ્ટ આધ્યાત્મિક રચના છે - “આરાધના”. પ્રત્યેક સાધકે મરણાન્ત સમયમાં “આરાધક થઈને જીવનનો અંત કરવો અભિપ્રેત છે અને એ માટે મૃત્યુના આસન્નકાળમાં “આરાધના કરવી આવશ્યક છે. સ્થાનાંગ સૂત્રમાં ત્રણ પ્રકારની આરાધનાનો ઉલ્લેખ મળે છે. જ્ઞાન આરાધના, દર્શન આરાધના અને ચારિત્ર-આરાધના. સમસ્ત જીવનના સાધનાકાળ દરમ્યાન થયેલા પ્રમાદ, મૂચ્છ આદિથી જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રની જે કોઈ વિરાધના કરી હોય તેનું અંતિમ સમયે પ્રાયશ્ચિત્ત લેવું આવશ્યક છે. આરાધનાને મૃત્યુ-દર્શન પણ કહેવામાં આવે છે. જેન સાહિત્યમાં આરાધનાની એક સ્વતંત્ર વિદ્યા છે. જિનરત્નકોષમાં અભયસૂરિથી લઈને લોકાચાર્ય તથા કેટલીક અનામી એવી ૨૯ કૃતિઓનો ઉલ્લેખ છે.
અધ્યાત્મ યોગી અને શ્રુતસાધક શ્રી જયાચાર્યની “આરાધના'ના દસ દ્વાર (પ્રકરણ) છે
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
