________________
e pe se pe
અદ્વિતીય પ્રતિભા શ્રી કસ્તુરભાઈ લાલભાઈ
2 9 90 9
I પુષ્પાબહેન મહેતા
કસ્તુરભાઈનો જન્મ ઈ.સ. ૧૮૯૪ના ડીસેમ્બરની ૧૯મી તારીખે અમદાવાદમાં થયો હતો. તેમના પિતા લાલભાઈ દલપતભાઈમાં ધનોપાર્જન સાથે સમાજ પ્રત્યેની જવાબદારી અદા કરવાની ભાવના પણ હતી. અને એટલે જ જૈન સમાજ અને લોકહિતના કાર્યમાં તેમનો અગ્રહિસ્સો રહેતો. આણંદજી કલ્યાણજી પેઢીના પ્રમુખ મયાભાઈના અવસાન પછી લાલભાઈને પ્રમુખપદ સોપવામાં આવ્યુ હતું. જ્યારે લોક કર્ઝને દેલવાડાની દહેરાનાં શિલ્પ-સ્થાપત્યથી પ્રભાવિત થઈને દહેરાને સરકારી પુરાતત્વ ખાતાને સોંપવાનો પ્રસ્તાવ મૂકેલો ત્યારે શ્રી લા. દ. તેનો વિરોધ કરેલો. અને કહેલુ પેઢી હસ્તક દહેરાની સુરક્ષા સૂપરે ચાલે છે. અને તેની ખાતરી કરાવવા ૮ થી ૧૦ વર્ષ સુધી મંદિરોમાં કારીગરોને કામ કરતા બતાવ્યા હતા. સમેતશિખરમા ખાનગી બંગલા બાંધવાનો તેમણે વિરોધ કરેલો અને મંજૂરી રદ કરાવી. દાનવીર તરીકે પણ ગુજરાતભરમાં તેમની સુવાસ ફેલાયેલી હતી, તેની કદર રૂપે સરકારે તેમને સરદારનો ખિતાબ આપેલો હતો. પરન્તુ તેમની વધારે સેવાનો લાભ જૈન સમાજ અને ભારત દેશને નહિ મળવાનો હોય ૧૯૧૨ની જૂનની પાચમી તારીખે એકાએક હૃદયરોગના હુમલાથી ૫૯ વર્ષની ઉંમરમા મોહીની બાની જવાબદારી વધી, તેમને સાત સંતાનો, તેમાં શ્રી કસ્તૂરભાઈ લાલભાઈ ત્રીજા નંબરે ત્યારે તેમની ઉંમર ૧૭ થી ૧૮ વર્ષની જ હતી. ધંધાની સંભાળ માટે માતાની નજર શ્રી ક.લા. ઉપર પડી ‘ભાઈ અભ્યાસ છોડી મિલના કામમાં જોડાઈ જા.'' હજી કોલેજમાં અભ્યાસ ચાલુ કર્યાને છ મહિનાજ થયા હતા અને ભણવાની ઉત્કટ ઈચ્છા હતી તેથી મનમા ગડમથલ ચાલી, તો બીજી તરફ લાગતુ, “આજ્ઞા ગુરુણામ અવિચારણીયા'' વડીલોની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન શી રીતે થાય?
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૧૫૧
