________________
୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬୧୬ ભોગીલાલ સાંડેસરનું સંપાદન કાર્ય (જૈન કૃતિઓના સંદર્ભે)
[સેજલ શાહ
ભોગીલાલ સાંડસરાએ અનેક મહત્ત્વના ગ્રંથોનું સંપાદન કાર્ય કર્યું છે. ઈયત્તા ને ગુણવત્તા, સંખ્યા અને સત્ત્વની દૃષ્ટિએ સાંડેસરાનું સંશોધક, સંપાદક, અનુવાદક અને સ્વતંત્ર વિચારક લેખક તરીકે વિશાળ પરિપ્રેક્ષ્યમાં કામ કર્યું છે. માત્ર ચૌદ વર્ષની ઉંમરે જૂન ૧૯૩૧ના બુદ્ધિપ્રકાશ'ના અંકમાં એમનો પ્રથમ લેખ “પડીમાત્રાનો સમય' પ્રગટ થાય છે અને ઈ.સ.૧૯૯૮માં એમનો છેલ્લામાં છેલ્લો લેખસંગ્રહ યજ્ઞશેષ” અમદાવાદની “ગુજરાત સાહિત્ય સભા' પ્રગટ કરે છે.
તેઓ જૂની ગુજરાતી, પ્રાકૃત, સંસ્કૃત ભાષાના જાણકાર હતા અને ભારતીય વિદ્યા, સંસ્કૃતિવિદ, આરૂઢ સંપાદક, અનુવાદક, સમીક્ષક પ્રાકૃત અને ગુજરાતી ભાષાના અર્ધમાગધીના અધ્યાપક હતા. નર્મદ ચંદ્રક સ્વીકારતી વખતે તેમણે વ્યક્તિ સન્માન નહિ પરંતુ કૃતિ સન્માનની મહત્તાને સ્વીકારી હતી. “જૈન આગમોમાં ગુજરાત” અને “મહામાત્ય વસ્તુપાલનું સાહિત્ય મંડળ તથા સંસ્કૃત સાહિત્યમાં તેનો ફાળો” આ બે મહત્ત્વના સંશોધનગ્રંથો તેમણે આવ્યા છે. “જૈન આગમોમાં ગુજરાતમાં ૪૫ જૈન આગમગ્રંથમાંથી ગુજરાતના ઈતિહાસને લગતા ઉલ્લેખો તારવી તેનાં વિવિદ પાસાંનો વિશદ પરિચય કરાવ્યો છે, એ જ રીત તેરમા સૈકામાં થઈ ગયેલા ગુજરાતના કલાપ્રેમી મંત્રી વસ્તુપાલની આસપાસ એકત્ર થયેલા કવિ પંડિતોએ સંસ્કૃત સાહિત્યમાં કરેલા પ્રદાનવિષયક ઊંડી પર્યુષણ છે.
રામશતક'નું સંપાદન પણ તેમણે મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી સાથે કર્યું. મુનિશ્રી જિનવિજયજીએ પાટણમાં સાંડેસરાની ઓળખાણ મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજી સાથે કરાવી અને ગુરુ-શિષ્યનો નાતો જીવનભર નભ્યો.
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
૧૪૭
