________________
9 90 90 90 %
ભક્તામર સર્જક પૂ. માનતુંગસુરિજી
2 90 98 90 9
I ડૉ. રેખા વોરા
જૈન સ્તોત્રના નવસ્મરણ સ્તોત્રમાં સાતમું સ્મરણ મહાપ્રભાવિક “ભક્તામર સ્તોત્ર''ના રચયિતા શ્રી માનતુંગસુરિનું નામ સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ છે.પટ્ટાવલી સમુચ્ચયમાં આપેલી પટ્ટાવલીઓમાં શ્રી મહાવીરસ્વામીની વીસમી પાટે શ્રી માનતુંગસૂરિ થયાનો ઉલ્લેખ છે. આ માનતુંગસૂરિએ ભક્તામર સ્તોત્ર, ભયહર સ્તોત્ર અને ભત્તિભર આદિ સ્તોત્ર રચ્યાની નોંધ પણ છે.
શ્રી માનતુંગસૂરિનું ગૃહસ્થ-જીવન અને દીક્ષા પર્યાય સંબંધી વિશેષ વિગતો સૌથી પહેલા લગભગ ઈ.સ.૧૨૭૭માં રચાયેલ પ્રભાવકચરિતમાં મળે છે. તેમાં યું છે કેઃ
66
વારાણસી નગરીમાં હર્ષદેવ નામનો રાજા હતો. એ નગરીમાં બ્રહ્મક્ષત્રિય જાતિનો ધનદેવ નામનો શ્રેષ્ઠિ તેની પત્ની ધનશ્રી રહેતા હતા. તેમને માનતુંગ નામનો પુત્ર હતો. આ પુત્રે વૈરાગ્ય પામીને ચારુકીર્તિ નામના દિગંમ્બરાચાર્ય પાસે દીક્ષા લીધી હતી અને મહાકીર્તિ નામ ધારણ કર્યું હતું. આજ વારાણસી નગરીમાં લક્ષ્મીધર નામે તેમના બનેવી રહેતા હતાં. દે ધનાઢ્ય અને આસ્તિક શિરોમણી હતો. એકવાર
મહાકીર્તિ (માનતુંગ) ગોચરી લેવા માટે તેને ત્યાં પધાર્યા. તે વખતે કોગળો કરવા માટે કમંડળમાંથી જળ લીધું તો તેમાં નિરંતર જળ ભરી રાખવાથી સમૂર્છિમ પોરા ઉત્પન્ન થયેલાં જણાયા. તેમની બહેને આ વસ્તુ તરફ તેમનું ધ્યાન દોર્યુ અને ‘વ્રતમાં દયા એજ સાર છે'' વગેરે ધર્મ વચનો કરી તેમને શ્વેતામ્બર મતની દીક્ષા ગ્રહણ કરવાનો અનુરોધ કર્યો, એટલે ભવભીરૂ એવા માનતુંગે શ્રી જિનસિંહ નામના શ્વેતામ્બરાચાર્ય પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. ગુરુએ તેમને વિવિધ શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરાવ્યો અને સર્વ રીતે યોગ્ય જાણી સૂરિપદે સ્થાપ્યા. ત્યારથી તેઓ શ્રી માનતુંગસૂરિ તરીકે પ્રસિદ્ધ પામ્યા.
શ્રુતજ્ઞાનનાં અજવાળા
જ
