________________
(1) મૂળગુણનો [મહાવ્રતનો] ઘાત કરનારા સાધુને ફરીવાર મહાવ્રતો ઉચ્ચરાવવામાં આવે છે, તે સાતિચાર છેદોપસ્થાપનીયચારિત્ર કહેવાય છે.
(2) ભરત અને ઐરાવતમાં પહેલા અને છેલ્લા તીર્થંકરના શાસનમાં રહેલા દીક્ષાર્થીઓને દીક્ષા આપતી વખતે પાંચમહાવ્રતો વિના માત્ર જિંદગી સુધીનું સામાયિકવ્રત ઉચ્ચરાવવામાં આવે છે પણ જ્યારે યોગોદ્ધહનાદિ પૂર્ણ થઇ જાય છે ત્યારે પૂર્વના દીક્ષાપર્યાયનો છેદ કરીને, ફરીવાર વડીદીક્ષા આપતી વખતે પાંચમહાવ્રતોનું સ્થાપન કરવામાં આવે છે, તે નિરતિચારછેદોપસ્થાપનીયચારિત્ર કહેવાય છે. તેમજ ભરત અને ઐરાવતમાં છેલ્લા તીર્થંકરના શાસનમાં જે સાધુ ભગવંતો એક તીર્થંકરના શાસનમાંથી બીજા તીર્થંકરના શાસનમાં પ્રવેશ કરતી વખતે ચાર મહાવ્રતોને છોડીને પાંચ મહાવ્રતોનો સ્વીકાર કરે છે, તે નિરતિચાર છેદોપસ્થાપનીયચારિત્ર કહેવાય છે. દા.ત. પાર્શ્વનાથભગવાનના શાસનમાં રહેલા કેશિ-ગાંગેય વગેરે સાધુભગવંતો જ્યારે મહાવીરસ્વામીના શાસનમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે ચારમહાવ્રતોને છોડીને પાંચ મહાવ્રતોને સ્વીકારે છે, તે નિરતિચાર છેદોપસ્થાપનીયચારિત્ર કહેવાય છે.
(૩) જે ચારિત્ર પરિહારતપથી વિશુદ્ધ થઇ રહ્યું છે, તે પરિહારવિશુદ્ધિચારિત્ર કહેવાય છે. આ ચારિત્રનું પાલન કરનારા નવ સાધુભગવંતો હોય છે. તેમાંથી ચાર સાધુભગવંત પરિહારતપ કરે છે અને ચાર સાધુ પરિહારતપ કરનારાની સેવા કરે છે. તેમજ એક સાધુભગવંત વાચનાચાર્ય થાય છે. તે બાકીના આઠ સાધુભગવંતોને વાચના આપે છે. જો કે આ ચારિત્રનું પાલન કરનારા બધા જ સાધુ ભગવંતો કાંઇક ન્યૂન દશપૂર્વધર હોય છે. તો પણ તેઓનો એવો આચાર હોવાથી એકને વાચનાચાર્ય બનાવે છે.
૭૪
