________________
(૧૨)
-: સંખ્યાતાદિનું સ્વરૂપ :સંખ્યાતાદિના ભેદ - संखिजेगमसंखं, परित्तजुत्तनियपयजुयं तिविहं । एवमणंतं पि तिहा, जहन्नमज्झुक्कसा सव्वे ॥७१॥ संख्येयमेकमसंख्यं, परित्तयुक्तनिजपदयुतं त्रिविधम् । एवमनन्तमपि त्रिधा, जघन्यमध्योत्कृष्टानि सर्वाणि ॥७१॥
ગાથા - સંખ્યાતું એક પ્રકારે છે. અસંખ્યાતું ત્રણ પ્રકારે છે. (૧) પરિત્ત, (૨) યુકત અને (૩) નિજપયુક્ત અથવા અસંખ્યાતઅસંખ્યાતું
એ જ પ્રમાણે ત્રણ પ્રકારે અનતું છે. અને તે સર્વે ભેદો જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ એ ત્રણ પ્રકારે છે.
વિવેચન - શાસ્ત્રમાં સંખ્યા ત્રણ પ્રકારે કહી છે. (૧) સંખ્યાતું (૨) અસંખ્યાતું અને (૩) અનંતું. તેમાં સંખ્યાતું એક જ પ્રકારે છે. અસંખ્યાતું-૩ પ્રકારે છે. અને અનંતે-૩ પ્રકારે છે. એટલે સંખ્યાતાદિના ભેદ (૧) સંખ્યાતું (૨) પરિdઅસંખ્યાતું (૩) યુક્તઅસંખ્યાતું (૪) અસંખ્યાતઅસંખ્યાતું (૫) પરિdઅનંતું (૬) યુક્તઅનંતું અને (૭) અનંતાનંતું થાય છે.
એ-૭ ભેદો જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ એ ત્રણ – ત્રણ પ્રકારે છે. તેથી સંખ્યાતાદિના ભેદ કુલ ૭૮૩=૨૧ થાય છે. (૧) જઘન્યસંખ્યાતું (૨) મધ્યમસંખ્યાતું (૩) ઉત્કૃષ્ટસંખ્યાતું (૪) જઘન્યપરિત્તઅસંખ્યાતું
