________________
માર્ગણામાં કરણ-અપર્યાપ્તસંજ્ઞી અને પર્યાપ્તસંજ્ઞી એ બે જ જીવસ્થાનક હોય છે. બાકીના જીવસ્થાનક ન હોય. કારણકે ત્રીજા દેવલોકથી અનુત્તરસુધીના દેવો એકેન્દ્રિયથી અસંજ્ઞીપંચેન્દ્રિય કે લબ્ધિઅપર્યાપ્તસંજ્ઞીમાં ઉત્પન્ન થતા નથી. તેથી એકેન્દ્રિયાદિમાં પરભવમાંથી લાવેલી પદ્મ કે શુકલલેશ્યા હોતી નથી અને તે ભવમાં ભવસ્વભાવે જ શુભ પરિણામ ન આવવાથી શુભલેશ્યા આવતી નથી. તેથી પબલેશ્યામાર્ગણામાં અને શુકૂલલેમ્પામાર્ગણામાં અપર્યાપ્તસૂક્ષ્મ-એકેન્દ્રિયાદિ-૧૨ અને લબ્ધિઅપર્યાપ્તસંજ્ઞીજવસ્થાનક ન હોય.
સંજ્ઞીમાર્ગણામાં (૧) અપર્યાપ્તસંજ્ઞી અને (૨) પર્યાપ્તસંજ્ઞી એ બે જ જીવસ્થાનક હોય છે. બાકીના અપર્યાપ્તસૂક્ષ્મએકેન્દ્રિયાદિ૧૨ જીવસ્થાનક હોતા નથી. કારણકે તે સર્વે અસંજ્ઞી છે. તેથી સંજ્ઞીમાર્ગણામાં ન હોય. મનુષ્યગતિ અને તેજલેશ્યાદિમાર્ગણામાં જીવસ્થાનક :तमसन्नि अपजजुयं नरे सबायर अपज तेऊए । थावर इगिदि पढमा चउ बार असन्नि दु दु विगले ॥१५॥ तदसंश्यपर्याप्तयुतं, नरे सबायरापर्याप्तं तेजसि । स्थावर एकेन्द्रिये प्रथमानि चत्वारि द्वादशासंज्ञिनि द्वे द्वे विकले ॥१५॥
ગાથાર્થ - મનુષ્યગતિમાં અપર્યાપ્તસંજ્ઞી, પર્યાપ્તસંજ્ઞી અને અપર્યાપ્ત અસંશીપંચેન્દ્રિય એ ત્રણ જીવસ્થાનક હોય છે. તેજોલેશ્યામાં અપર્યાપ્તસંગી, પર્યાપ્તસંજ્ઞી અને અપર્યાપ્તબાદરએકેન્દ્રિય એ ત્રણ જીવસ્થાનક હોય છે. સ્થાવર અને એકેન્દ્રિયમાર્ગણામાં પહેલા ચાર જીવસ્થાનક હોય છે. અસંજ્ઞીમાર્ગણામાં પહેલા બાર જીવસ્થાનક હોય છે અને વિકલેન્દ્રિયમાંથી એક-એકમાં બે બે જીવસ્થાનક હોય
વિવેચન - મનુષ્ય-૨ પ્રકારે છે. (૧) ગર્ભજમનુષ્ય, અને
