________________
દીક્ષાભંગ કરી સંસાર પ્રવેશ કરનાર વ્યક્તિને સંઘ, સંસ્થા કે સમાજ જલદી સ્વીકારતો નથી ત્યારે તે નવો ચોકો કરે છે.
બૌધ્ધ દીક્ષા પધ્ધતિ અનુસાર, દીક્ષાર્થીને ભિખ્ખુ ગણવામાં આવે છે. આ અર્ધદીક્ષિતને ‘થામણેર' કહે છે પાંચ વર્ષ તે બધા નિયમો પાળે છે પરંતુ તેને આ નિયમો પાળવા માફક ન આવે તો પાછો સંસારમાં જઈ શકે છે અથવા પુનઃપ્રવજ્યા ગ્રહણ કરી ભિખ્ખુસંઘમાં સામેલ થઈ શકે છે.
જૈનમાર્ગમાં કાચી અને પાકીદીક્ષાનો વિધિ છે પરંતુ વડીદીક્ષા માત્ર વિધિરૂપ બનેલ છે. બૌધ્ધધર્મની ‘થાણમેર’ વ્યવસ્થા સાહજિક હોઈ પાંચ વર્ષના ગાળામાં માનભેર સંસાપ્રવેશ મળી શકે છે.
જૈનોના તેરાપંથ ફીરકામાં શ્રાવકશ્રાવિકા સાધુજી-સાધ્વીજી વચ્ચેની કડીને સમણ-સમણીની શ્રેણી કહે છે. આ સમણ અને સમણીજી આહારવિહાર સિવાય સાધુની જીવનચર્યાનું અનુસરણ કરે છે. તેને અનુકૂળ હોય ત્યાં સુધી બ્રહ્મચર્ય, અચૌર્ય અને સત્યવ્રતનું પૂર્ણ પાલન કરે છે. અને અહિંસા અને અપરિગ્રહનું આંશિક પાલન કરી દેશ-વિદેશમાં ધર્મ પ્રચાર અને વૈયાવૃતનાં સત્કાર્યો કરે છે. જેમને લોકહિતના અને ધર્મપ્રચારનાં કાર્ય કરવાની હોંશ હોય તેને આ શ્રેણીમાં સંતોષકારક તક મળે
છે.
સંઘો, મહાસંઘો, સંપ્રદાયના આગેવાનો સાધુ-સાધ્વીઓની સુરક્ષા, માંદગી તથા વૃધ્ધાવસ્થાની વૈયાવચ્ચ, શાસ્ત્રજ્ઞાનના અભ્યાસની સુલભતાની વ્યવસ્થા કરશે, શ્રાવકોમાં સાધુજીની સમાચારીનું જ્ઞાન હશે અને તે શ્રાવકાચારનું પાલન કરશે તો દીક્ષાભંગના પ્રસંગો ઘટશે અને જિનશાસનની ઉજ્જવળતા અને શ્રમણાસંસ્કૃતિની અસ્મિતા ટકી રહેશે.
૪૨
વિચારમંથન
