________________
સંતતિ પ્રત્યે માબાપનું કર્તવ્ય’ ૮. સાહિત્ય, કળા, વિજ્ઞાન અને સંગીતનું જ્ઞાન. ' કળા કઈ ?
આજે કળાની જે વ્યાખ્યા સમાજમાં પ્રચલિત છે તે કળા નથી પણ કળાનું એક વિકૃત સ્વરૂપ છે. જે કળાદ્વારા સાચી રસવૃત્તિ જાગ્રત થાય અને તેને વેગ વિકાસ પ્રતિ વળે તે જ (કળા) સાચી કળા છે. આવી રસવૃત્તિ કાર્યમાં ઉત્પન્ન થઈ શકે. પરંતુ જ્યારે અમુક જ કાર્યમાં રસવૃત્તિ ઉત્પન્ન થાય ત્યારે જાણવું જોઈએ કે તે રસવૃત્તિ નથી પણ રાગવૃત્તિ છે, અને તે કળા પણ આવી રાગવૃત્તિથી વિકૃત થઈ જાય છે.
દાખલા તરીકે, સંગીત એ કળા છે. વાસંવાદન એ કળા છે. પરંતુ જ્યારે તે હલકા પાત્રમાં અને આવી શૃંગારિક વૃત્તિ ઉત્પન્ન કરવામાં યોજાય છે ત્યારે તે કળા મટી જઈ વિકૃત થાય છે અને વિકાસને બદલે પતન પણ કરે છે. સંગીતની જેમ જીવનનાં બધાં ક્ષેત્રમાં સમજવું.
શાળા અને કોલેજમાં મળતું શિક્ષણ બાળક્ના માનસને જે ઉત્પન્ન કરે છે. સેંકડો અનુપયોગી બાબતે તે વિદ્યાથીને શીખવી પડે છે અને સંસ્કૃતિ સુધારમાં પણ તે જ્ઞાન ઉપયોગી થતું નથી. તેથી શિક્ષણ વિષયક સુધારણું અને પુનર્રચનાની આજે અનિવાર્ય અગત્યતા છે. તે ખાતર પ્રત્યેક રાષ્ટ્રહિતષીએ બનતું કરી છૂટવું ઘટે, અને શિક્ષણ સંસ્થાના સંચાલકનું આ વિષય પર ધ્યાન ખેંચાવવું ઘટે.
સ્વરાજ આવ્યા પછી આ દિશામાં ઝડપભેર પ્રગતિ થવી જોઈએ. અને આપણી શાળા પશ્ચિમના અનુકરણરૂપ નહિ પણ ભારતીય સંસ્કૃતિના કેંદ્રરૂપ બનવી જોઈએ. બાળક અને બાલિકાઓની શિક્ષણપ્રણાલિકા - સ્ત્રી અને પુરુષના શરીરબંધારણમાં જેટલે કુદરતી ફેરફાર છે
