________________
પતિપત્નીનાં કર્તવ્ય
. ૪૧ ૬. અમારે ગૃહસ્થાશ્રમ કેવળ અમારા સ્વાર્થની પૂર્તિ સારુ નથી, પરંતુ વિશેષતઃ કુટુંબ, સમાજ અને રાષ્ટ્રની ઉચિત અને ઉપયોગી સેવા બજાવવા અર્થે છે; તેથી અમારું જીવન એવું હળવું બનાવીશું કે જેથી બીજાને બોજારૂપ ન થતાં ઉપકારક થાય.
૭. અમારું પરસ્પર સંયે જન વિકાર અથે નથી, સ્નેહ અને સહકાર અર્થે છે–જે સહકારથી આતિથ્ય સત્કારમાં, ધાર્મિક યમનિયમના આચરણમાં તથા ઈતર પ્રાણીઓની સેવામાં સરળતા થાય.
૮. “સમી વરતાં ઘનિતિ” આ સૂત્રનો અર્થ એ છે કે પતિ અને પત્ની બન્નેએ એ ધર્મ પ્રતિ પ્રત્યેક ક્ષણે લક્ષ્ય આપવું ઘટે.
ગૃહસ્થાશ્રમનો ધર્મ એટલે કઠિન છે કે ત્યાં શાણું માણસો પણ જાણવા છતાં બ્રાતિમાં પડે છે. પાપને પ્રસંગ પળે પણ ધમમાં અડગ રહેવું, એ દમ્પતીનું અનિવાર્ય કર્તવ્ય છે.
આટલી બાબતો જાણ્યા પછી અને તેવા આચરણની યોગ્યતા પ્રાપ્ત કર્યા પછી જે યુવયુવતીઓ ગૃહસ્થાશ્રમમાં પ્રવેશ કરે છે, તેઓનાં ગૃહસ્થજીવન સ્વર્ગીય શાં બની રહે છે. એક આવશ્યક સૂચના
દામ્પત્યજીવનમાં પ્રવેશતાં જ જે એક વસ્તુ તરફની ઉપેક્ષા, ગૃહસ્થાશ્રમની આદર્શતામાં ઊણપ લાવી મૂકે છે, તે સંબંધમાં અહીં એક આવશ્યક સૂચન કરવું યોગ્ય છે.
યુવાનીમાં પગલાં માંડતો યુવાન નવા જ પ્રકારના અનુભવો કરે છે. વીર્ય એના દેહમાં ઊછળી રહ્યું હોય છે. એને એગ્ય માર્ગ અને વહન ન મળે તે શરીરમાં પેદા થયેલી આ અદ્દભુત શક્તિ વિકૃત માર્ગે વળી જાય છે. એને મદ કહેવાય છે. જેમનાં મન બ્રહ્મચર્યાશ્રમમાં ઘડાયેલાં નથી તેઓ આને ભોગ બને છે.
- યુવતી પર પણ આ વયની ગુપ્ત અસર યુવાન કરતાં વધુ પ્રમાણમાં હોય છે. તે તેનાં અંગ, વાણું અને હાવભાવ પરથી પ્રતિત થાય છે.
