________________
૨૬
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ
સમાજનાં આ બધાં દર્દોને મૂળથી નાબૂદ કરવા સારુ વરકન્યાના વડીલાને પેાતાની પવિત્ર ફરજનું ભાન થાય તેવી વ્યવહારુ કાશિશ કરવાની પ્રત્યેક સાચા સુધારકની સૌથી પ્રથમ અને અગત્યની ફરજ છે. આ પ્રવૃત્તિમાં વિચારબળ ઉપરાંત કાર્યĆકારક શક્તિની પણ પૂર્ણ આવશ્યકતા છે, અને સાથેસાથે ફળ પરત્વે ધીરજ અને સહિષ્ણુતાની પણ અપેક્ષા છે. પરંતુ ‘મનસ્વી ર્યાર્થી ન મળતિ દુ:શૈ न च सुखं । આ ફરજ યથાર્થ રીતે બજાવી શકાય તે સમાજજીવનને કારી રહેલાં અનેક દર્દના જડમૂળથી નાશ થઈ શકે, એ નિર્વિવાદ વસ્તુ છે.
..
છૂટાછેડા
અત્યાર સુધી આપણે જે ચર્ચા કરી ગયા તે બધી લમજીવનના પ્રારંભકાળની હતી. આ પ્રશ્ન લગ્નજીવન પછીના છે. એટલે તેની પણ પ્રાસંગિક ચર્ચા ગૃહસ્થજીવનમાં અનિવાય હોવાથી અહી તે પ્રશ્નની. વાસ્તવિકતાની વિચારણા કરી લેવી ઉચિત છે.
દામ્પત્યજીવન યેાગ્ય હાવા છતાં શારીરિક આકષ ણુની હીનતાને કારણે અથવા વાસનાની અતૃપ્તિને કારણે કેટલેક સ્થળે એક ઉપરાંત બીજી પત્નીલગ્ન અથવા છૂટાછેડાને ઉપયાગ વતમાનકાળમાં કેટલીક વાર થતા હાય તેમ દેખાય છે.
આવી જાતના છૂટાછેડાને વાયુ પ્રાયઃ વિદેશી સ ંસથી ઊતરી આવેલા જણાય છે. જો કે પતિ અને પત્નીનું સન્માન અને લગ્નજીવનની વ્યવસ્થા યથાર્થ જાળવવા સારુ અતિ પ્રખળ કારણવશાત્ તા ભારતવની પ્રાચીન સમાજવ્યવસ્થામાં પણ આવી છૂટને ઉલ્લેખ સ્મૃતિમાં છે ખરે.
नष्टे मृते प्रव्रजिते क्लिबे च पतिते पतौ । પંચસ્થાપત્યુ નારીમાં, તિક્ષ્યો વિષયતે॥
