________________
સમાજધર્મ
- ર૩૫ ખામીને લીધે અથવા પરાધીનતાને કારણે તેમ કરી શકતો નથી, અને રાષ્ટ્રવિરોધી પ્રત્યાઘાતી તરવોના હાથમાં આમજનતા રમી જાય છે. આમજનતા પાસે સરકારને કાયદે કે અમલદાર જશે ખરા, પણ સાચા દિલથી અમલ કરાવવા માટે તેમની શક્તિ પૂરતી નથી. તેમાં તો ધર્મસંસ્થાઓ કે ધર્મમતિ પુરુષો જ કામ આપી શકે. આને પણ સામાજિક આંદોલનની જરૂર છે. સમાજનું વાતાવરણ
મનુષ્યમાત્ર ભૂલને પાત્ર હોય છે, પરંતુ આ વાતને સમાજ ઘણીવાર ભૂલી જાય છે. જ્યારે વ્યક્તિની એક નાનીસરખી ભૂલને તે સાંખી શકતા નથી, રજનું ગજ કરી મૂકે છે અને વ્યક્તિને ફજેત કરી સમાજથી તિરસ્કૃત બનાવી મૂકે છે, ત્યારે પરિણામ એ આવે છે કે તે વ્યક્તિ ભૂલને છુપાવી છુપાવીને પતનને માર્ગે આગળ ને આગળ ધપે જાય છે. આથી સમાજને પાછળથી ખૂબસોસવું પડે છે.
એટલે નૈતિક અંશોનું સંરક્ષણ કરવા માટે આવી જાતનાં નિમિત્ત કારણોને પ્રથમ નાશ કરવો જોઈએ, અને બીજી બાજુ નૈતિક જીવનના બોધપાઠ અને આદર્શો ખડા કરવા જોઈએ. આ કાર્ય માટે પણ એક મંડળ હોય જેના સંચાલકો સમાજના માનસશાસ્ત્રી હોય. આ મંડળ પ્રાયઃ ગુપ્તમંડળ જ રહે.
સમાજજીવનમાં ઊંડું અવગાહન કરી તેનું સૂક્ષ્મ નિરીક્ષણ કરવું, પ્રસંગ પ વેઠી લેવું, સેવાકારા, ચારિત્ર્યદ્વારા અને સત્યાગ્રહદ્વારા વ્યક્તિની ભૂલને નિવારવા પ્રયત્ન કરવો, એ આ મંડળના સભ્યોની કાર્યપ્રણાલિકા. પતિની શુદ્ધિ - એક નાનીસરખી ભૂલ થઈ એટલે જ્ઞાતિ કે સમાજથી બહિષ્કત કરવાનો રિવાજ ઘણુંખરા સમાજમાં હોય છે. આ શિક્ષા ભારેપડતી
