________________
આથિક પ્રવૃત્તિ અને હમેશની અશાંતિ નોતરી છે. જે એ ઉપર સંયમ લાવી શકીએ તે માનવજાત પિતાને મોટા ભાગનો સમય સાંસ્કૃતિક વિકાસમાં ગાળી શકે. જોકે આજે તો વ્યક્તિની જરૂરિયાતો કેટલી છે તે ઉપરથી જ સુધારે કે સભ્યતા મપાય છે, જ્યારે વાસ્તવમાં મનુષ્યના પિતાના ચેતન્યના વિકાસને માટે બહારની વસ્તુઓ તો ગૌણ છે. એ વસ્તુઓ મેળવવાને એને જેટલી દોડાદેડ ઓછી કરવાની હશે તેટલે વધુ સમય તે પોતાના આંતરિક વિકાસમાં આપી શકશે. આજે તે આપણે એટલા દોડી રહ્યા છીએ, એટલા ધમાલમાં પડી ગયા છીએ કે અંતરનું વિચારવાનોય આપણને સમય નથી. અને છતાંય આપણે ગર્વ લઈએ છીએ કે અમે સુધરતા જઈએ છીએ !
વળી એક બીજી અગત્યની વસ્તુ છે. જેમ જેમ આવશ્યક વસ્તુઓ વધતી જાય છે, તેમ તેમ રસસંવેદન વધતું જાય છે એમ પણ નથી. રસ વસ્તુમાં નહિ પણ એને ઉપભેગનારની સંસ્કારિતામાં છે. એક માણસ મીઠાઈમાં પણ જે રસ ન માણી શકે તે રસ સંસ્કારી માણસ સાદા ભોજનમાંથી પામી શકે છે. તેને અર્થ એવો નથી કે સારું અને પૌષ્ટિક ભોજન મેળવવું ન જોઈએ. પણ
જ્યાં સુધી મન સંસ્કારી નથી, ત્યાં સુધી ગમે તેવું સારું ભોજન પણ એને સાચો આનંદ આપી શકતું નથી.
એટલે કે જે સમાજને આંખ સામે રાખી અર્થોપાર્જન કરવામાં આવે તો કાંઈ જ મુશ્કેલી ઊભી ન થાય. પણ આજે તો એથી ઊલટું જ થઈ રહ્યું. અર્થોપાર્જન શી રીતે?
અર્થપ્રવૃત્તિને હેતુ અને એની સીમા અંગે વિચારી લીધા પછી હવે આપણે જગતની અર્થપ્રવૃત્તિ શી રીતે ચાલે છે અને કયે ધરણે એ પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો વ્યક્તિ અને સમાજ સુખી થાય એ વિચારીએ..
આપણું અર્થપ્રવૃત્તિને આપણે ત્રણ વિભાગમાં વહેંચી શકીએ
