________________
૭૨
સેરઠને
નીચે ટપકી પડયાં. જે ધણીને ખાતર તેણે અમરેલી મહાલને કાઠિયાવાડના લીલાછમ બગીચા જે બનાવ્યો હતો, અને જેના કાચા કાનને કારણે તેને એક ચોરની માફક વરસદહાડાથી ભમવું પડયું હતું તે ધણું–ખંડેરાવ ગાયકવાડના હસ્તને તેણે આંખ ઉપર સ્પર્શ કર્યો. અને શ્રીમંતને પણ એમ થયું કે માવજી મહેતાના વિરુદ્ધની એકપક્ષી વાત સાંભળી પતે તેને અન્યાય આપે છે. ગાયકવાડના અવાજમાં નરમાશ આવી. તેણે પૂછ્યું: “મહેતા ! તમારે મને કાંઈ કહેવું છે ?”
“હજુર ! મારા વિરેધીઓની વાત સાંભળી આપે મારા ઉપર મેસલ મોકલ્યા. ભલે મેકવ્યા. મારા બૈરાં છોકરાં ક્યાંક, હું કયાંક એમ ધણું વગરના ઢેર જેમ અમે રખડયાં. છતાં સરકાર ! મને એ વાતને સંતાપ નથી. પણ હું આપનાં દર્શન કરી છેલ્લી રજા લેવા આવ્યો છું. છતાં જતાં જતાં એટલું હિતદષ્ટિએ કહેતો જાઉં છું કે સવજી દેસાઈ અને એના મળતીયાથી સરકારે ચેતવા જેવું છે.”
કેમ?
“બાપુ! હું તમને વહાલ હતા, કેમકે હું રાજને વફાદાર હતો. આપની તીજોરી ભરાય, આપનાં ગામ આબાદ થાય ને આપની રૈયત રાજી રહે એ માટે હું મથતા. કાઠિયાવાડના પંચકેશીની ઉપજ કેટલી હતી, કેટલી વધી ને અત્યારે કેટલી આવે છે તે આપ હજુર જેશે તે સમજાઈ જશે કે–ઘર ભરવા કાણુ આવ્યા છે. ખાજ-અખાજનો જેને ભેદ ન હોય તે જ બાપના ઘરમાં ખાતર પાડે, ”
“ મહેતા ! આ તે તમે તમારા ઉપરનો દોષ ટાળવા દેશાઈ
